Η έρευνα «Δεν είναι αυτή η δουλειά μας» (2020) κατέγραψε πως 8 στις 10 γυναίκες παρενοχλούνται σεξουαλικά στον χώρο της εργασίας τους. Το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών που υφίστανται παρενοχλητικές, κακοποιητικές συμπεριφορές προέρχεται από τον χώρο της εστίασης και του τουρισμού, εργάζεται σε καθεστώς διευρυμένων ωραρίων και σε πολλές περιπτώσεις βρίσκεται, αναγκαστικά, μακριά από τον τόπο κατοικίας και το υποστηρικτικό του δίκτυο.
Τι ακριβώς εννοούμε, ωστόσο, όταν αναφερόμαστε σε συμπεριφορές σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο της εργασίας; Από την πρόσφατη έρευνά μας «Απόψεις και στάσεις των ανδρών απέναντι στη σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία» (2022) προέκυψε πως η πλειοψηφία των ανδρών θεωρεί πως η σεξουαλική παρενόχληση ορίζεται κυρίως από την απόπειρα βιασμού, το μη επιθυμητό άγγιγμα και την ευρύτερη παραβιαστική απτική επαφή. Την ίδια στιγμή, οι γυναίκες οι οποίες έχουν παρενοχληθεί στη δουλειά τους αναφέρουν τα επίμονα βλέμματα ως το πρώτο σημείο αναφοράς παραβιαστικών συμπεριφορών, καθιστώντας σαφές πως η παρενόχληση δεν είναι ταυτόσημη της σωματικής επαφής. Για την ακρίβεια, η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να συμπεριλαμβάνει εκτός από σωματικές, λεκτικές, μη λεκτικές και ψηφιακές μορφές παρενόχλησης. Τα σεξιστικά σχόλια, τα εκφοβιστικά βλέμματα, η λήψη ανεπιθύμητων και προσβλητικών e-mails και μηνυμάτων με σαφές σεξουαλικό περιεχόμενο αποτελούν ορισμένα παραδείγματα ξεκάθαρων μορφών σεξουαλικής παρενόχλησης.
Η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να ασκηθεί από οποιοδήποτε άτομο, αλλά είναι σημαντικό να τονιστεί πως κατά συντριπτική πλειοψηφία οι δράστες είναι άνδρες με -επιζώσες/επιζώντες γυναίκες ή -άνδρες. Η παρενόχληση και η σεξουαλική επίθεση αποτελούν ξεκάθαρες μορφές επιβολής και κατάχρησης του βαθμού εξουσίας που κατέχει ο εκάστοτε δράστης, χωρίς να είναι απαραίτητο το άτομο το οποίο παρενοχλεί να κατέχει υψηλή ιεραρχική θέση. Για την ακρίβεια, έχει σημειωθεί πως πολλές φορές τα άτομα που παρενοχλούν είναι συνάδελφοι των θυμάτων/ επιζωσών, οι οποίοι κατέχουν ίδια βαθμίδα θέσης ιεραρχικά ή και πιθανώς χαμηλότερη.
Ένα καθοριστικό εύρημα της έρευνας «Δεν είναι αυτή η δουλειά μας» είναι πως το 55% των μαρτύρων περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο του τουρισμού και του επισιτισμού δεν έκανε καμία απολύτως υποστηρικτική ενέργεια προκειμένου να προστατεύσει το εκάστοτε άτομο που παρενοχλήθηκε. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε μία από τις βασικές αφορμές συγγραφής του Οδηγού πρακτικών συμβουλών, o οποίος απευθύνεται σε όλους και όλες εμάς που διεκδικούμε τη γνώση και την επιλογή συμπαράστασης των θυμάτων σε περίπτωση που βρεθούμε παρόντες και παρούσες σε κάποιο περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης ή μάθουμε αργότερα για αυτό. Σαφώς η ενεργητική δράση των εκάστοτε παρευρισκόμενων ατόμων σε περιστατικά παρενόχλησης αποτελεί πολλές φορές μία δύσκολη επιλογή. Η γνώση, ωστόσο, των τρόπων και των βημάτων που μπορούν να παρθούν, μπορεί να μας εξοπλίσουν με αυτοπεποίθηση και δύναμη, ενισχύοντας τις πράξεις αλληλεγγύης και αποκατάστασης της δικαιοσύνης, υπερβαίνοντας με τον τρόπο αυτό τον πιθανό φόβο των συνεπειών, καθώς θα γνωρίζουμε πως είναι αντιμετωπίσιμες.
Σαφώς οι αντιδράσεις και οι κινήσεις υπεράσπισης εξαρτώνται κατά πολύ από το περιβάλλον εργασίας, τη θέση ευαλωτότητας που κατέχει το άτομο που έχει την πρόθεση να προβεί σε πράξεις υπεράσπισης και τη δεδομένη ψυχολογική κατάστασή του. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να τεθεί μία κοινή βάση κατανόησης των κινήσεων υποστήριξης προκειμένου να μπορεί να προσαρμοστεί η εκάστοτε αντίδραση στο ανάλογο περιστατικό. Ως «κοινή γλώσσα» υπεράσπισης, λοιπόν, τίθεται η αποδοκιμασία των σεξιστικών σχολίων στον χώρο εργασίας, η απόσπαση του δράστη τη στιγμή του περιστατικού, ειδικά αν η παρενόχληση παίρνει τη μορφή σωματικής επαφής τη δεδομένη στιγμή, η αναζήτηση βοήθειας από συναδέλφους και συναδέλφισσες προς ενίσχυση της επιχειρηματολογίας αλλά και προσωπικής ενδυνάμωσης και, σαφώς, η ηθική και ψυχολογική υποστήριξη της εκάστοτε επιζώσας. Είναι εξαιρετικά σημαντική και ανακουφιστική η υπενθύμιση προς την επιζώσα ότι δεν φταίει σε καμία περίπτωση και πως καμία σεξουαλικά παρενοχλητική συμπεριφορά δεν μπορεί στην πραγματικότητα να προκληθεί από το άτομο που το βίωσε, παρά μόνο να επιβληθεί από τον δράστη.
Οι γυναίκες παρενοχλούνται σχεδόν καθημερινά, κατ’ εξακολούθηση και με ποικίλους τρόπους στην εργασία τους και οι συνέπειες εγγράφονται στο σώμα, το μυαλό και τον ψυχισμό τους. Η δημιουργία και η προστασία ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος αποτελεί ευθύνη συλλογική, και διασφαλίζεται από τις ατομικές δράσεις όλων μας. Είναι εξαιρετικά σημαντικό, σε ορισμένες περιπτώσεις πραγματικά σωτήριο, να γνωρίζουμε τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να προβούμε σε πράξεις προστασίας των γυναικών που έρχονται αντιμέτωπες με την πίεση της σεξουαλικής απειλής. Κάθε γυναίκα θα πρέπει να γνωρίζει πως δεν είναι η μόνη και, κυρίως, πως δεν είναι μόνη.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Το έργο Safe at Work εντάσσεται στη δράση της ActionAid για την ενδυνάμωση και την ασφάλεια των γυναικών, αφορά σε χρηματοδότηση 247.023,23 ευρώ και έχει διάρκεια 24 μήνες. Υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης την ActionAid και εταίρους την Επιτροπή Ερευνών του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, τις Women On Top, τον Σύνδεσμο Διοίκησης Ανθρωπίνου Δυναμικού Ελλάδας και τη DATAWO.
Το πρόγραμμα Active citizens fund, ύψους €15 εκ., χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το Solidarity Now.
Διάβασε περισσότερα εδώ