Πώς η Rachana Bunn αλλάζει τον κόσμο

Μάττα Σαμίου
Υπεύθυνη Θεμάτων Ισότητας Φύλων

Η Rachana Bunn είναι συνάδελφος μου από την ActionAid Καμπότζη. Δουλεύουμε μαζί στην παγκόσμια εκστρατεία κατά της αρπαγής γης. Την εκτιμώ πάρα πολύ για τις απόψεις της και τη γενικότερη στάση της στη ζωή. Πριν από μερικές μέρες πήρε ένα μεγάλο βραβείο για την δράση της για τη βία κατά των γυναικών. Το βραβείο προσφέρει χρήματα και τεχνολογική υποστήριξη, με τα οποία η Rachana θα φτιάξει μια εφαρμογή για κινητά που θα βοηθάει τις γυναίκες να κάνουν ανώνυμη καταγγελία και έγκαιρη ενημέρωση αστυνομίας όταν απειλούνται. Της αρέσει η τεχνολογία και μεταξύ άλλων συντονίζει ένα πρόγραμμα πολιτών «δημοσιογράφων». Της ζήτησα να μου πει μερικά πράγματα για τη ζωή και τη δουλειά της για να την γνωρίσετε κι εσείς.

"Ζω στο πιο αγαπημένο μου μέρος σε όλον τον κόσμο, την πόλη Πνομ Πεν, στην Καμπότζη. Την αγαπάω παράφορα για λόγους που ούτε εγώ μπορώ να εξηγήσω. Έχω ταξιδέψει πολύ αλλά δεν έχω νιώσει κάτι τόσο δυνατό για τίποτα και για κανέναν άλλο στον κόσμο. Όταν πήρα υποτροφία να κάνω το μεταπτυχιακό μου στο Χονγκ Κονγκ, έβαζα υποσυνείδητα εμπόδια στον εαυτό μου ώστε να χάσω την πτήση και παραλίγο να τα κατάφερνα, αν δεν υπήρχε ένας καλός ηλικιωμένος κύριος που με βοήθησε με τα διαδικαστικά. Από το άγχος μου, δεν μπορούσα να γράψω ούτε το όνομά μου και το έγραψε εκείνος για μένα.

Όταν επέστρεψα από το Χονγκ Κονγκ, ξεκίνησα να δουλεύω στην ActionAid στα προγράμματα διαχείρισης φυσικών πόρων και χρήσης της γης, θέματα που είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα μου. Δεν ξέρω αν μπορείτε να καταλάβετε τι σημαίνει πρακτικά αυτό που θα σας πω, αλλά τα τελευταία χρόνια το 45% της χώρας μου έχει παραχωρηθεί σε ιδιώτες επενδυτές. Σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι εκτοπίστηκαν και ζουν σε ακραία φτώχεια.

Φυσικά και είναι επικίνδυνο να προσπαθείς να ξεσκεπάσεις τις εταιρίες και την κυβέρνηση. Έχει ήδη σκοτωθεί ένας ακτιβιστής που συνόδευε ξένους δημοσιογράφους και οι περισσότεροι αγρότες φοβούνται να μιλήσουν. Πριν από λίγες μέρες ταξίδεψα για να κάνω έρευνα στην περιοχή Oddar Meanchey και οι περισσότεροι δεν μου άνοιγαν καν τα σπίτια τους. Παρότι ζουν στην εξαθλίωση, φοβούνται ότι η κατάστασή τους θα χειροτερέψει. Με ενοχλούν πολύ όλα αυτά. Κάποιες μαρτυρίες χωρικών ήταν σαν να διάβαζα το 1984 ή τη Φάρμα των Ζώων. Παρ' όλα αυτά, πιστεύω στη δύναμη των ανθρώπων και ότι η αλλαγή είναι αναπόφευκτη. Απλώς παίρνει χρόνο.

Ξεκινήσαμε ένα πολύ σπουδαίο πρόγραμμα στην ActionAid Καμπότζη που βασίζεται σε αυτήν ακριβώς την ιδέα. Επιλέξαμε 15 απλούς πολίτες από όλες τις περιοχές της χώρας και μέσα από την κατάλληλη εκπαίδευση, απέκτησαν βασικές γνώσεις δημοσιογραφίας και ρεπορτάζ ώστε να μπορούν να ερευνούν και να δημοσιοποιούν τα τοπικά τους θέματα. Στόχος μας ήταν να μάθουμε περισσότερα για την αρπαγή γης σε τοπικό επίπεδο και να ενθαρρύνουμε τους χωρικούς να γνωστοποιήσουν το πρόβλημα, αλλά στην πορεία βρήκαν πολλά θέματα που δεν τα είχαμε καν σκεφτεί. Από αυτά που μου έρχονται τώρα, τα πιο σημαντικά είναι η βία κατά των γυναικών, παράνομες δραστηριότητες όπως τζόγος και παράνομο ψάρεμα, γενικά θέματα της περιοχής τους, ακόμα και ρεπορτάζ για τις συνεδριάσεις του τοπικού συμβουλίου.

Ναι, κάποια πράγματα με κάνουν και χαμογελάω και μου φαίνονται παλαβά. Για παράδειγμα, κάποιος έγραψε ένα τεράστιο άρθρο με πολλές φωτογραφίες για τη διαδικασία αποξήρανσης του ψαριού, κάτι που δεν είχα σκεφτεί ποτέ αφού κι εγώ είμαι κορίτσι της πόλης και δεν έχω ζήσει ποτέ στην επαρχία. Όμως διαβάζω και πράγματα που με κάνουν τρομερά περήφανη. Μια από τις κοπέλες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα έγραφε τακτικά για το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας καθώς είχαν πολλά περιστατικά. Κάποια στιγμή διάβασα ότι τα περιστατικά είχαν μειωθεί δραστικά ακριβώς λόγω της δημοσιοποίησης τους. Ήμουν όντως έκπληκτη και σκέφτηκα ότι παραείναι καλό για να είναι αληθινό! Δεν είχαμε τόσο μεγάλες προσδοκίες για ένα τόσο σύντομο διάστημα. Ακόμα τώρα που το λέω, σκέφτομαι γουάου, κοίτα τι σημαντική αλλαγή φέραμε. 

Στην αρχή ήταν αρκετά δύσκολα γιατί δέχονταν μεγάλη πίεση από τους ανθρώπους στο χωριό τους και τους απέφευγαν ή τους επιτίθονταν αλλά με τον καιρό, οι «δημοσιογράφοι» μας απέκτησαν αυτοπεποίθηση και τώρα τα πράγματα είναι καλύτερα. Μου προκαλεί μεγάλη χαρά που βλέπω την εξέλιξη τους. Αρχικά έβγαζαν απλώς φωτογραφίες και έγραφαν μικρές λεζάντες, ενώ τώρα είναι πιο ικανοί να κάνουν έρευνα και να γράψουν άρθρα. Η Sreymom, που έγραψε το θέμα για την βία κατά των γυναικών, κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, μου έλεγε ότι νιώθει σαν αγελάδα που βλέπει ταινία στο σινεμά. «Δεν καταλαβαίνω τίποτα από τεχνολογία». Ξέρω όμως ότι άνθρωποι σαν την Sreymom χρειάζονται απλώς ενδυνάμωση, εκπαίδευση και την κατάλληλη ευκαιρία για να κινητοποιηθούν. 

Τι ονειρεύομαι ιδανικά για το πρόγραμμα; Θα ήθελα να δω αυτούς τους ανθρώπους να προσεγγίζουν και να εκπαιδεύουν κι άλλους και παρότι καταλαβαίνω τα όρια των δυνατοτήτων τους, θα ήθελα με τη δράση τους να κάνουν τους πολιτικούς και την κυβέρνηση να λαμβάνουν υπόψη τους πολίτες και να είναι πιο ενεργοί. Άλλωστε αυτό το πρόγραμμα είναι πιλοτικό και τελειώνει τον Αύγουστο του 2015. Μακάρι να βρούμε τα χρήματα να το συνεχίσουμε και να κάνουμε τα πρώτα άτομα του προγράμματος, μέντορες για τους επόμενους."