Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από την πανδημία;

Οι αριθμοί το λένε ξεκάθαρα. Για τους πιο ηλικιωμένους, όσους πάσχουν από άλλα επικίνδυνα νοσήματα και για τους άνδρες, ο ιός COVID-19 φαίνεται να είναι πιο επικίνδυνος. Όμως, τα στοιχεία αυτά δεν αποκαλύπτουν ολόκληρη την πραγματικότητα της κρίσης που ζούμε. Ο απαραίτητος για τη δημόσια υγεία περιορισμός των μετακινήσεων έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις σε όσους και όσες ζουν μέσα στην οικονομική ανασφάλεια από τη μία και σε όσες βιώνουν τη βία μέσα στο σπίτι τους από την άλλη.

Η πανδημία, όπως κάνουν όλες οι κρίσεις, αποκάλυψε ορισμένες δύσκολες αλήθειες, που δεν φωτίζονται όσο συχνά θα έπρεπε. Δεν έχουν όλοι την πολυτέλεια να μείνουν σπίτι. Οι άνθρωποι που ζουν σε παραγκουπόλεις και που επιβιώνουν με περιστασιακά μεροκάματα, όπως πολλές οικογένειες στην Ινδία[1], δεν έχουν αυτή την επιλογή, γιατί δεν έχουν εξασφαλισμένο το φαγητό της εβδομάδας. Όπως λένε οι ίδιοι, προτιμούν να διακινδυνέψουν να κολλήσουν, παρά να δούνε τα παιδιά τους πεινασμένα. Πολλές είναι οι χώρες σαν την Ινδία, όπου η παραοικονομία απορροφά το μεγαλύτερο μέρος των φτωχών κατοίκων τους. Γυναίκες, άνδρες και συχνά παιδιά που δεν είναι ασφαλισμένοι, δεν έχουν ένσημα, δεν περιμένουν να πάρουν ποτέ σύνταξη, που τους παραβλέπει τελείως το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας τους. Αυτοί οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να αναγκάζονται να επιλέξουν ανάμεσα στην υγεία τους και στην πείνα. Κι όμως το κάνουν. Εδώ και χρόνια.

Το ίδιο ισχύει και για ανθρώπους που ζουν σε συνθήκες φτώχειας σε χώρες με εύρωστη οικονομία. Η ανθρώπινη ζωή, η υγεία, η ασφάλεια είναι αξίες πιο σημαντικές από το οικονομικό κέρδος. Σε ομαλές συνθήκες τα κράτη θα πρέπει να φροντίζουν να έχουν όλοι και όλες ίση πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες. Θα πρέπει, επιπλέον, να υπάρχει ιδιαίτερη μέριμνα για όσους και όσες είναι ευάλωτοι, όπως οι άνθρωποι που έχουν πολύ χαμηλό εισόδημα ή βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό ή οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, τα θύματα βίας, οι άνθρωποι με αναπηρίες. Αν ένα κράτος θωρακίζεται με αυτόν τον τρόπο όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες τη στιγμή της κρίσης να μπορέσει να προφυλάξει τους κατοίκους του.   

Κι όμως, οι οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζονται σε πολλές χώρες για δεκαετίες υποβιβάζουν τη δημόσια υγεία, τη δημόσια ασφάλιση, το κοινωνικό κράτος. Στον μαραθώνιο που ξεκίνησε με την έναρξη της πανδημίας, ορισμένοι βρίσκονταν ήδη σε ιδιαίτερα δυσμενή θέση και η κρίση αυτή φαίνεται ότι μεγαλώνει ακόμα περισσότερο την απόστασή τους από τους προνομιούχους. Κι έτσι, όσοι δεν έχουν κομπόδεμα για τη δύσκολη στιγμή είναι αυτοί που βιώνουν τη μεγαλύτερη ανασφάλεια τώρα. Το ίδιο ισχύει και για όσους μένουν σε δομές προσφύγων, που εξαρτώνται από άλλους για την επιβίωσή τους, και φυσικά για όσους δεν έχουν καν σπίτι, όσοι είναι άστεγοι.  

Αλλά κι όταν έχεις σπίτι δεν σημαίνει ότι είσαι ασφαλής. Σε όλο τον κόσμο[2] καταγράφεται αύξηση στις καταγγελίες για βία κατά των γυναικών από τους συντρόφους τους εξαιτίας της κρίσης του κορωνοϊού. Για παράδειγμα, στην Κύπρο[3] ή στη Γαλλία[4] κι την Ισπανία[5] που έχουν ήδη λάβει μέτρα για να προστατέψουν τις γυναίκες και τα παιδιά από την αύξηση αυτή. Μιας βίας που βασίζεται σε πεποιθήσεις ότι η ισότητα δεν είναι απαραίτητη και ότι το δίκαιο που πρέπει να επικρατεί είναι αυτό του πιο ισχυρού. Όταν η αξία του κάθε ανθρώπου μετριέται σε χρήμα, είναι φυσικό οι προνομιούχοι να θέλουν να κρατήσουν τα προνόμιά τους και να επιδιώκουν πάση θυσία να τα αυξήσουν. 

Ευτυχώς, όμως, είμαστε πολλοί οι άνθρωποι που θέλουμε ο κόσμος να είναι πιο δίκαιος. Στην ActionAid πιστεύουμε στη μείωση των ανισοτήτων, στην καταπολέμηση των αδικιών και στην προσπάθεια όλων μας για έναν κόσμο όπου οι βασικές αξίες θα είναι η προστασία του ανθρώπου και του πλανήτη. Πιστεύουμε, επίσης, ότι ο ρόλος του κράτους είναι πολύ σημαντικός για να το πετύχουμε, γιατί δύσκολα θα μπορούσε να περιμένει κανείς στην ώρα της κρίσης να παίξει αυτόν τον ρόλο η ιδιωτική πρωτοβουλία. Τώρα, λοιπόν, που τα προβλήματα αναδεικνύονται πιο έντονα, τώρα που αποκαλύπτεται πόσο οι αξίες και προτεραιότητες του παρελθόντος ήταν κάλπικες, τώρα είναι ευκαιρία να αλλάξουμε πορεία.

 

[1] https://www.bbc.com/news/world-asia-india-52002734

[2] https://www.theguardian.com/society/2020/mar/28/lockdowns-world-rise-domestic-violence

[3] https://www.tanea.gr/2020/03/19/greece/kypros-dramatiki-ayksisi-peristatikon-kakopoiisis-gynaikon-paidion-logo-koronaiou/

[4] https://time.com/5812990/france-domestic-violence-hotel-coronavirus/

[5] https://news.yahoo.com/calls-spains-gender-violence-helpline-104441198.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAADg3nklOEeTrM4BYBk-_z3lwx2kdtEvUItrWZkAZ2ztZQMrQB9S-AbS1oSl_k5pM43vhlQ2u4rd8g12vqPWhlgE853-0BTdIqHBdDcROc3YmXI9CAntXq8WIL4oiNUKzZJKiJMoR0ybKZWugeddFjPrdMqSAnPgxDaWkDLa3jALc