Κένυα: "Μαζί" απέναντι στην Κλιματική Αλλαγή

Πέννυ Δάλκου
Climate of Change ambassador
Κλιματική αλλαγή
Κλιματική αλλαγή

“Μα καλά, στην Αφρική οι άνθρωποι δεν έχουν καν να φάνε και εσείς ασχολείστε με την Κλιματική Αλλαγή;”

κλιματική κρίση

Μια δυσπιστία, μια αγανάκτηση, ένας προβληματισμός, στον οποίο πρόσφατα κλήθηκα να απαντήσω και ίσως να σας ακούγεται γνώριμος…

Τι θα λέγατε, λοιπόν, να με ακολουθήσετε σε ένα σύντομο νοητό ταξίδι στην Κένυα, προκειμένου να ανακαλύψουμε μαζί τη σχέση που μπορεί να έχει η Κλιματική Κρίση με τη ζωή των ανθρώπων στην Ανατολική Αφρική;

Μεταφερόμαστε λίγο καιρό πριν, στις αρχές Απριλίου, όταν μια ομάδα φοιτητών από όλη την Ευρώπη βρισκόμαστε σε ένα επικοινωνιακό και ερευνητικό ταξίδι στην Κένυα, στο πλαίσιο του προγράμματος #ClimateOfChange και με την υποστήριξη της ActionAid, έτοιμοι να επισκεφθούμε τις τοπικές κοινότητες, να συζητήσουμε μαζί τους και να βιώσουμε από πρώτο χέρι τη μεγαλύτερη ξηρασία των τελευταίων ετών να πλήττει το Κέρας της Αφρικής, με άμεσες και καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και κατ’ επέκταση στη ζωή των ανθρώπων.

Συνομιλώντας με τους κατοίκους, μαθαίνουμε ότι στην Κένυα υπάρχουν κατά κανόνα δύο περίοδοι βροχοπτώσεων, οι “μεγάλες βροχές” από τον Μάρτιο έως τον Μάιο και οι “μικρές βροχές” από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο. Ωστόσο, όχι μόνο αυτές οι περίοδοι δεν είναι πλέον σταθερές, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνονται οι εποχικές καλλιέργειες, αλλά κάθε χρόνο οι βροχές μειώνονται συστηματικά, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το γεγονός ότι έχει να βρέξει, τουλάχιστον ικανοποιητικά, από τον Αύγουστο!

Τι προβλήματα, όμως, μπορούν να προκύψουν από αυτήν την έντονη, επαναλαμβανόμενη και μακρά ξηρασία;

Πρώτη στάση, το δάσος Karura, μόλις 10’ μακριά από το κέντρο της πρωτεύουσας Nairobi.

Δάσος Karura

Ήδη από την δεκαετία του 1990, μεγάλα τμήματα του δάσους μετατράπηκαν από την κυβέρνηση της Κένυας σε πηγή ξυλείας και καυσόξυλων για το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ουγκάντα, αντικαθιστώντας μάλιστα τα γηγενή είδη με πιο “εμπορικά” αλλά ξένα, όπως ο ευκάλυπτος, το πεύκο και το κυπαρίσσι. Την τεράστια αυτή απώλεια δέντρων και καταπάτηση της αυτοχθόνου γης, προσπαθούν να καλύψουν οι ντόπιοι και διάφοροι οργανισμοί, με σκοπό να αποκατασταθεί στην αρχική του μορφή, ως προς την πυκνότητα και τα είδη. Αλλά χωρίς βροχή δεν υπάρχει νερό και χωρίς νερό τα γηγενή δέντρα δεν μπορούν ούτε να καλλιεργηθούν, ούτε να ευδοκιμήσουν, όπως πολύ εύλογα μας εξηγεί τοπικός ξεναγός.

κλιματική κρίση

Συνεχίζουμε με το διυλιστήριο μελιού “Rabai” στην περιοχή Baringo, η παραγωγή του οποίου βασίζεται κατά κύριο λόγο σε ποικιλίες Ακακίας, οι οποίες χρειάζονται νερό για να αναπτυχθούν. Αντίθετα, λόγω της λειψυδρίας ξεραίνονται, με αποτέλεσμα οι μέλισσες να μην έχουν αρκετά φυτά να γονιμοποιήσουν και να δυσκολεύονται να επιβιώσουν. Μια περιορισμένη παραγωγή μελιού και συναφών προϊόντων, όμως, συνεπάγεται και περιορισμένο εισόδημα για τον Peter, τη Lilian και την Caroline, που συντηρούν το διυλιστήριο και ο βιοπορισμός τους εξαρτάται από αυτό.

Είναι πάντως γεγονός ότι με πάνω από τον μισό πληθυσμό της χώρας να διαμένει σε επαρχιακές περιοχές και ως εκ τούτου να απασχολείται στη γεωργία και την κτηνοτροφία, το ζήτημα του βιοπορισμού λαμβάνει κρίσιμες διαστάσεις.

Ο Peter, μεταξύ άλλων, μας περιγράφει πώς ακριβώς επειδή το διαθέσιμο νερό είναι πλέον ελάχιστο, παρατηρούνται όλο και περισσότερες βίαιες συγκρούσεις μεταξύ κοινοτήτων, όπου αυτό υπάρχει, για το ποιος θα εξασφαλίσει τη σοδειά του, τα ζώα του, καθώς και την οικογένειά του, αφού κατά συνέπεια τα ημερήσια γεύματά τους έχουν περιοριστεί σε μόλις 1. Δεν είναι λίγες και οι οικογένειες που επιλέγουν να μεταναστεύσουν σε κάποια γειτονική περιοχή με περισσότερη βλάστηση και νερό, αναζητώντας μια πρόσκαιρη λύση στο πρόβλημα και προσπαθώντας να αποφύγουν τις διενέξεις.

Επισιτιστική κρίση, μετανάστευση και εσωτερικές συγκρούσεις είναι μόνο ενδεικτικά παραδείγματα των επιπτώσεων της ξηρασίας.

Και κάπως έτσι, ολοκληρώνοντας το ταξίδι μας, επανερχόμαστε στο εδώ και στο τώρα, ώριμοι πλέον να ανταποκριθούμε στον προβληματισμό που τέθηκε στην αρχή.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μεγάλο μέρος της Αφρικής δεν έχει φαγητό να τραφεί, ωστόσο πράγματι μία από τις σημαντικότερες αιτίες, όπως εν τέλει διαπιστώνουμε, είναι η κλιματική κρίση, ακόμη κι αν στην καθημερινότητά μας ίσως να μην παρατηρούμε τις επιπτώσεις της ή να τις αποδίδουμε σε πλήθος άλλων συνθηκών.

Όπου κι αν ζούμε, όμως, δεν παύουμε να είμαστε άνθρωποι κι ο κόσμος κοινός. Δεν είναι "εκείνοι" κι "εμείς", είναι "μαζί". Δεν είναι αδιαφορία, αλλά ούτε και λύπηση. Είναι ανθρωπιά, συνεργασία κι αλληλεγγύη, αυτό που μπορεί να φέρει μια ουσιαστική αλλαγή.

Σας αφήνω με την απάντηση του Michael Mwangi από τη Δασική Υπηρεσία της Κένυας όταν ρωτήθηκε πώς κάποιος τρίτος, όπως εμείς, θα μπορούσε να συμβάλλει στην αξιοθαύμαστη προσπάθειά τους να υπερασπιστούν και να αποκαταστήσουν τη γη τους: “Θέλουμε πολύ να συνεχίσετε να μοιράζεστε το μήνυμα της διατήρησης και της προστασίας του περιβάλλοντος με τον υπόλοιπο κόσμο”.

κλιματική κρίση

Ήρθε η ώρα, λοιπόν, να κάνουμε τη συμβουλή του πράξη!

 

* Το ταξίδι της Πέννυς Δάλκου στην Κένυα συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος Climate of Change με την υποστήριξη του BIC Corporate Foundation.