Τελικά τι είναι η παγκόσμια πολιτειότητα και γιατί είναι σημαντική η εφαρμογή της στα σχολεία; Η παγκόσμια πολιτειότητα ουσιαστικά συνδέεται με: την έννοια του ενεργού πολίτη, που αναγνωρίζει τα παγκόσμια προβλήματα, τη θέση που έχει εκείνος και τον ρόλο που μπορεί να παίξει στην αντιμετώπισή τους, τη συσχέτιση μεταξύ ανθρώπου και περιβάλλοντος, τη σημασία του βιώσιμου τρόπου ζωής, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων, της κουλτούρας της ειρήνης και της εξάλειψης της βίας, με απώτερο σκοπό την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης.
Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα
Με βάση τον παραπάνω ορισμό για τον παγκόσμιο πολίτη και την παραδοχή ότι οι αρχές και οι αξίες ενός ανθρώπου υιοθετούνται από νωρίς, γίνεται κατανοητή και η σημασία που έχει η εκπαίδευση για την παγκόσμια πολιτειότητα στα σχολεία. Τι γίνεται, όμως, στην Ελλάδα; Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο που συντάχθηκε από την ActionAid στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος Migrated, στο οποίο συμμετέχει μαζί με τον Καρπό, αναφέρεται ότι δεν υπάρχει ένα ειδικό κανονιστικό πλαίσιο για την Παγκόσμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα, με τη μορφή ενός ενιαίου νόμου, μιας στρατηγικής ή ενός εθνικού σχεδίου, σε αντίθεση με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν έχει πολυετή στρατηγική αναπτυξιακής συνεργασίας, η οποία θα μπορούσε να ενσωματώσει μία στρατηγική για την παγκόσμια εκπαίδευση.
Στην Ελλάδα, η ActionAid, υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα μη τυπικής εκπαίδευσης από το 2000 και η μεθοδολογία που πλαισιώνει το έργο της είναι αυτή της εκπαίδευσης για την παγκόσμια πολιτειότητα. Ένα παράδειγμα είναι και η Μαθητική Εβδομάδα Δράσης για την Εκπαίδευση της ActionAid, μέσα από την οποία νέοι από όλη τη χώρα, καλούνται να συμμετάσχουν ενεργά σε δράσεις που αφορούν θέματα όπως είναι η μετανάστευση, τα άτομα με αναπηρίες και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης. Μέχρι στιγμής στο πρόγραμμα αυτό έχουν συμμετάσχει περισσότερα από 406.300 παιδιά και εκπαιδευτικοί.
Ωστόσο, παρόλο που τα εκπαιδευτικά προγράμματα για την παγκόσμια πολιτειότητα, υποστηρίζονται από το Υπουργείο Παιδείας, τις περισσότερες φορές υλοποιούνται στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης Διαθεματικών Προσεγγίσεων, που είναι 2 ώρες την εβδομάδα για παιδιά από την Α’ έως την Δ’ δημοτικού, ενώ εναλλακτικά υλοποιούνται σαν project στο πλαίσιο προαιρετικών προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων. Η υλοποίησή τους, λοιπόν, εξαρτάται από το ενδιαφέρον του κάθε εκπαιδευτικού, ενώ πολλές φορές λείπει η κατάλληλη κατάρτιση των εκπαιδευτικών για την υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων, με την προτεραιότητα να δίνεται στα αμιγώς γνωστικά αντικείμενα και στην προετοιμασία των μαθητών και των μαθητριών για τις εξετάσεις.
Σημαντικό είναι το γεγονός ότι το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων έχει θεσπίσει πολιτικές που αναγνωρίζουν τη σημασία της εκπαίδευσης για την αειφόρο ανάπτυξη και την παγκόσμια πολιτειότητα, επιτρέποντας σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να συνεργάζονται με εκπαιδευτικούς.
Τι προτείνει η ActionAid
Πρώτα απ’ όλα, είναι μεγάλης σημασίας η χάραξη Εθνικής Στρατηγικής. Για να διευκολυνθεί η πορεία προς αυτή την κατεύθυνση, προτείνεται το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΑΙΘ) και το Υπουργείο Εξωτερικών (ΥΠΕΞ) να συμμετάσχουν στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Παγκόσμιας Εκπαίδευσης (GENE – Global Education Network Europe) και συγκεκριμένα στο πρόγραμμα peer reviews. Ακόμα, προτείνεται η διαμόρφωση πολιτικών σε θεσμικό επίπεδο, με σκοπό την προώθηση του τέταρτου στόχου βιώσιμης ανάπτυξης για την ποιοτική εκπαίδευση, η θεσμοθέτηση της συνεργασίας ανάμεσα σε θεσμικούς φορείς και οργανώσεις που προωθούν την Εκπαίδευση για την Παγκόσμια Πολιτειότητα (ΕΠΠ), η υλοποίηση επιμορφώσεων υπό την αιγίδα του ΥΠΑΙΘ σε εκπαιδευτικούς και η ενσωμάτωση των αρχών της ΕΠΠ στο πρόγραμμα σπουδών των παιδαγωγικών τμημάτων. Επιπλέον, σημαντική είναι η διατήρηση και ενίσχυση του ρόλου των Υπεύθυνων Σχολικών Δραστηριοτήτων, καθώς αποτελούν τον συνδετικό κρίκο μεταξύ σχολείων και φορέων μη τυπικής εκπαίδευσης. Σημαντική, επίσης, είναι η διασφάλιση περισσότερων ευκαιριών όσον αφορά τη σύνδεση των δεξιοτήτων που προάγει η Εκπαίδευση για την Παγκόσμια Πολιτειότητα στο Λύκειο (ηλικίες 15-17 ετών) με τις ακαδημαϊκές εξετάσεις. Τέλος, είναι απαραίτητη η διάθεση προϋπολογισμού από το ΥΠΕΞ και το ΥΠΑΙΘ για την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και πρωτοβουλιών που σχετίζονται με την ΕΠΠ. Η χρηματοδότηση θα μπορούσε να ενισχυθεί από Ινστιτούτα, Ιδρύματα και τον ιδιωτικό τομέα, μέσω των τμημάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, αλλά και στο πλαίσιο της Ατζέντας του 2030 του ΟΗΕ.
Η παγκόσμια πολιτειτότητα, συνδέεται με τον ενεργό και υπεύθυνο πολίτη κι η εκπαίδευση είναι ο μόνος τρόπος για την «καλλιέργεια» υπεύθυνων πολιτών που προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη.