Εδώ και χρόνια, αντιμετωπίζουμε πολλές ανθρωπογενείς κρίσεις που καταστρέφουν ζωές και μέσα διαβίωσης σε ολόκληρο τον κόσμο: από καταστάσεις κλιματικής έκτακτης ανάγκης έως τις οικονομικές αδικίες, την αναγκαστική μετανάστευση και την απώλεια ζωών στα εξωτερικά μας σύνορα, εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν εξαιτίας των αδύναμων πολιτικών και της αδράνειας.
H έκθεση της ActionAid και άλλων οργανώσεων συνδέει την κλιματική αλλαγή με την αναγκαστική μετανάστευση, εστιάζει στις χώρες της Νότιας Ασίας (Ινδία, Μπανγκλαντές, Νεπάλ, Πακιστάν, Σρι Λάνκα) και προβλέπει μεγάλες δυσκολίες για το μέλλον.
Στο πιο θετικό σενάριο της χαμηλότερης αύξησης της θερμοκρασίας (μέχρι 2,2 βαθμοί κελσίου), προβλέπονται να μετακινηθούν 22,5 εκ. άνθρωποι μέχρι το 2030 και 34,4 εκ. μέχρι το 2050. Στο χειρότερο σενάριο, οι αριθμοί αυτοί αυξάνονται στα 37,4 εκ. και 62,9 εκ., αντίστοιχα. Τα νούμερα αυτά περιλαμβάνουν μόνο τις επιπτώσεις των σταδιακών αλλαγών, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η μείωση της απόδοσης των εδαφών, οι απρόβλεπτες βροχοπτώσεις, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας. Δεν μιλάμε, δηλαδή, για εκτοπισμούς που προκαλούνται από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καταστροφικές καταιγίδες και πλημμύρες.
Οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος έχουν ήδη ξεκινήσει και επηρεάζουν πολύ περισσότερο τους πιο φτωχούς. «Οι βροχές είναι τελείως απρόβλεπτες. Τη μία δεν βρέχει καθόλου για πολύ καιρό και την άλλη βρέχει πάρα πολύ. Οι άνθρωποι στο χωριό δυσκολεύονται να καλλιεργήσουν τους ορυζώνες, γιατί δεν έχουν νερό όταν το χρειάζονται. Και μετά οι καταρρακτώδεις βροχές καταστρέφουν τα σπαρτά. Η παραγωγή έχει πέσει πάρα πολύ. Πολλοί συγχωριανοί δεν έχουν φαγητό να περάσουν όλο τον χρόνο», εξηγεί η Kamala BK από το Udaypur του Νεπάλ.
«Αυτό είναι το πέμπτο μου σπίτι. Τα προηγούμενα τα πήρε η θάλασσα. Ακόμα κι εδώ σιγά-σιγά η θάλασσα πλησιάζει και η παλίρροια πλημμυρίζει το σπίτι μου. Μένουμε εδώ μέχρι η θάλασσα να μας διώξει, γιατί δεν έχουμε χρήματα να αγοράσουμε γη και να εγκατασταθούμε πιο μέσα», προσθέτει η Kabita Maity, κάτοικος του νησιού Dhablaton στην Ινδία. Πολλοί άνθρωποι έχουν ήδη εγκαταλείψει την ύπαιθρο για να βρουν μια καλύτερη μοίρα σε αστικές περιοχές ή και εκτός συνόρων.
Κι όμως, λύσεις υπάρχουν και μπορούν να εφαρμοστούν. Οι λύσεις πρέπει να στοχεύουν στην πρόληψη, την προστασία και την αλληλεγγύη και να λαμβάνουν υπόψη τις πραγματικές ανάγκες των τοπικών πληθυσμών, όπως οι ίδιοι τις υποδεικνύουν.
Η πρόληψη πρέπει να περιλαμβάνει δημόσια έργα που θα προστατεύουν από την άνοδο των υδάτων και στροφή προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι χώρες της Νότιας Ασίας βρίσκονται ήδη μπροστά στην κατανάλωση εναλλακτικών πηγών ενέργειας από το 37% στην Ινδία στο 51% στη Σρι Λάνκα. Οι χώρες αυτές έχουν κάθε λόγο να συνεχίσουν και να απεξαρτηθούν από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ επεκτείνουν τα δίκτυά τους. Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις τους θα πρέπει να επενδύσουν στη βιώσιμη γεωργία μικρής κλίμακας, που χρησιμοποιεί μεθόδους καλλιέργειας φιλικές προς το περιβάλλον, όπως ντόπιους σπόρους, φυσικά λιπάσματα και εντομοκτόνα, εναλλαγή καλλιεργειών και ταυτόχρονη καλλιέργεια πολλών ειδών. Οι μικροί παραγωγοί ήδη θρέφουν την πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού στο ένα τέταρτο της γης που χρησιμοποιεί η βιομηχανοποιημένη γεωργία, η οποία παράγει το ένα τέταρτο των εκπομπών του θερμοκηπίου παγκοσμίως, σπαταλά νερό και απαιτεί ακριβά λιπάσματα και φυτοφάρμακα.
Από την άλλη, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προσφέρουν βοήθεια και προστασία στους ανθρώπους που πλήττονται από την κλιματική κρίση, βοηθώντας τους ουσιαστικά να βρουν εναλλακτικές και να αποκτήσουν εισόδημα. Στην περίπτωση που είναι αναγκαία η μετακίνηση πληθυσμών, αυτό θα πρέπει να γίνεται συντεταγμένα σε συνεννόηση και με τους ανθρώπους που φεύγουν και με αυτούς που τους δέχονται στην περιοχή τους. Και καθώς η φτώχεια είναι γένος θηλυκού, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να προστατεύονται τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών κι έτσι, για παράδειγμα να αποκτούν κι εκείνες γη στο όνομά τους και τα κορίτσια να συνεχίζουν το σχολείο και να μην παντρεύονται νωρίς εξαιτίας της φτώχειας.
Τέλος, η ευθύνη των πλούσιων χωρών, των ΗΠΑ και της ΕΕ είναι μεγάλη. Ιστορικά, οι χώρες της Νότιας Ασίας έχουν συμβάλει μόλις στο 5% των εκπομπών του θερμοκηπίου. Είναι, λοιπόν, δίκαιο να ζητούμε από τις χώρες που έχουν επηρεάσει τόσο το κλίμα να δείξουν αλληλεγγύη και να στηρίξουν οικονομικά πολιτικές όπως οι παραπάνω.
Η κλιματική κρίση μπορεί να γίνει το εφαλτήριο για αλλαγές που θα μειώσουν τις ανισότητες και θα προστατεύσουν το περιβάλλον. Αρκεί να το θέλουμε. Αρκεί να πάρουμε τις σωστές αποφάσεις. Τώρα.