Γλωσσικά Αόρατες

Είναι εύκολο να παρατηρήσει κανείς ότι ενώ η πλειοψηφία των υποστηρικτών της ActionAid είναι γυναίκες, σπάνια αναφερόμαστε στις υποστηρίκτριές μας. Μιλάμε και γράφουμε για τους υποστηρικτές, τους εργαζομένους, τους εθελοντές μας, τον καθένα από μας, όλους μας, θεωρώντας φυσικά ότι συμπεριλαμβάνουμε τις υποστηρίκτριες, τις εργαζόμενες, τις εθελόντριες μας, την καθεμιά μας, όλες μας. Και δεν είμαστε η μόνη οργάνωση που δεν χρησιμοποιεί έμφυλους τύπους, δηλαδή μια συμπεριληπτική προς το φύλο γλώσσα. Πολλές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στην Ελλάδα αναφέρονται στους πρόσφυγες, τους κρατουμένους, τους εκπαιδευτές, τους βουλευτές και τους ηγέτες αφήνοντας απέξω, ανεξαρτήτως προθέσεων, τις προσφύγισσες, τις κρατούμενες, τις εκπαιδεύτριες, τις βουλεύτριες και τις ηγέτιδες.

Και που είναι το πρόβλημα, θα μου πείτε; Λέμε ο/η βουλευτής, ο/η ηγέτης, ο/η πρόεδρος. Δεν υπάρχει κανένα γραμματικό λάθος. Τα θηλυκά παραλείπονται ως ευκόλως εννοούμενα. Πόσο ευκόλως εννοούμενες είναι, όμως, οι βουλεύτριες και οι ηγέτιδες στον κόσμο μας και πόσω μάλλον στη χώρα μας; “Όπως στις μεγάλες εταιρείες της Αμερικής και της Ευρώπης υπάρχει η αόρατη και άγραφη “γυάλινη οροφή” που εμποδίζει τις γυναίκες να ανέβουν πάνω από κάποιο ορισμένο επίπεδο της  ιεραρχίας”, γράφει ο Νίκος Σαραντάκος στο βιβλίο του Γλώσσα μετ’ εμποδίων[1], “έτσι και στη δική μας γλωσσική πραγματικότητα υπάρχει μια αόρατη οροφή που παραδέχεται γυναίκες εργάτριες και καθαρίστριες, άντε ποιήτριες και πιανίστριες, ακόμα και λογίστριες και καθηγήτριες αλλά όχι παραπάνω: όχι δικάστριες, βουλεύτριες, προς Θεού!”.

Πολλά έχουν γραφτεί για τα θηλυκά επαγγελματικά αλλά δεν υπάρχει ένας ενιαίος κανόνας και η επιλογή αφήνεται κάθε φορά στη διακριτική ευχέρεια του χρήστη της γλώσσας. Ομολογώ ότι κι εγώ μέχρι σήμερα προτιμούσα τη λύση του αρσενικού τύπου (π.χ. η γιατρός, η βουλευτής), όχι μόνο για λόγους οικονομίας, αλλά και γιατί πολλά από τα θηλυκά και κυρίως τα σε -ίνα, -ίσσα, -έσσα μου ακούγονταν κάπως υποτιμητικά και όχι τόσο σωστά όσο οι αντίστοιχοι θηλυκοποιημένοι αρσενικοί τύποι. Ωστόσο, σήμερα κατανοώ ότι πίσω από αυτή τη γλωσσική επιλογή κρύβεται η διεκδίκηση της πλήρους εξίσωσης της γυναίκας με τους άνδρες συναδέλφους της και όχι της αναγνώρισης της διαφορετικότητάς της. Πόσο σωστή -όχι τόσο γραμματικά όσο κοινωνικά- είναι όμως μια επιλογή που αφήνει απέξω από την πρόσληψη του κόσμου μας το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού;

 "Πίσω από τη γενετική χρήση του αρσενικού δεν υπάρχουν άντρες και γυναίκες, αλλά συχνά μόνον άνδρες”, αναφέρει ο Οδηγός χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στα διοικητικά έγγραφα[2]της πρώην Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, “και ο γλωσσικός εξοβελισμός των γυναικών οδηγεί στον συμβολικό αποκλεισμό τους από όλα τα πεδία και τις δραστηριότητες της κοινωνίας που χαίρουν κάποιας αναγνώρισης ή αξίας”. Άλλωστε είναι γνωστό ότι η γλώσσα δεν αντανακλά μόνο αλλά επηρεάζει και τις αντιλήψεις και τις συμπεριφορές μας.

Μήπως, λοιπόν, θα πρεπε να σπάσουμε τη δύναμη της συνήθειας και να υιοθετήσουμε μια περισσότερο συμπεριληπτική γλώσσα αποφεύγοντας τον γενικό αρσενικό τύπο; Μήπως είναι προτιμότερο να επιβαρύνουμε τα κείμενά μας με διπλούς (ή ακόμα και περισσότερους) τύπους αντί να τα επιβαρύνουμε με τα έμφυλα στερεότυπα με τα οποία μεγαλώσαμε; Στην τελική το τι είναι και τι δεν είναι δόκιμο στη γλώσσα δεν είναι θέσφατο, αλλά ορίζεται κοινωνικά και επαναπροσδιορίζεται σε κάθε εποχή. Αν θέλουμε, λοιπόν, να κάνουμε ορατές τις γυναίκες στο δημόσιο χώρο, θα έπρεπε να τις κάνουμε ορατές και στον δημόσιο λόγο.

Photo Credits: ActionAid

Ισότητα, δύναμη, εξουσία: σκέψεις με αφορμή ένα αρνητικό ρεκόρ της Ελλάδας

Πριν από περίπου δύο εβδομάδες, δημοσιεύτηκε από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων ο Δείκτης για την Ισότητα σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάθε 2 χρόνια, βαθμολογεί τα 28 κράτη μέλη με βάση τις επιδόσεις τους για την ισότητα σε 6 τομείς: εργασία, χρήμα, εξουσία, γνώση, χρόνος και υγεία. Αποτυπώνει επίσης την κατάσταση που επικρατεί στην Ευρώπη των 28 σε σχέση με τη βία κατά των γυναικών. H Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στην τελευταία θέση.

«Ναι, πάλι για τη βία κατά των γυναικών θα μιλάμε»

Η 25η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον Οργανισμό ΗνωμένωνΕθνών (ΟΗΕ) ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Δυστυχώς, παρά τα ανησυχητικα στοιχεία που έρχονται διαρκώς στη δημοσιότητα από όλο τον κόσμο, όταν μιλάμε για τη βία κατά των γυναικών, η αμφισβήτηση είναι μία από τις πρώτες αντιδράσεις που μπαίνουν στη συζήτηση.

Στηρίζοντας το μισό του ουρανού

Η ActionAid έχει ως μια από τις βασικές προτεραιότητές της τη στήριξη των κοριτσιών και των γυναικών. Θα αναρωτιόταν κανείς εάν χρειάζεται αυτή η έμφαση τον 21ο αιώνα. Όμως, ο δρόμος που έχουμε να διανύσουμε είναι ακόμη μακρύς. Η πρόοδος που έχει σημειώσει η Σουηδία στην ισότητα είναι τελείως διαφορετική από αυτή του Αφγανιστάν και της Σομαλίας.

795 εκατομμύρια άνθρωποι πεινούν. Κι όμως, υπάρχουν και καλά νέα.

Ο κόσμος γίνεται όλο και χειρότερος, όλο και πιο άδικος, ε; Εντάξει δεν υπάρχει μια εύκολη απάντηση, διότι ενώ εμείς βρισκόμαστε σε κρίση, άλλες περιοχές βρίσκονται σε άνθιση… Υπάρχει, όμως, κάτι που πρέπει να μας γεμίζει αισιοδοξία: η πείνα σε παγκόσμιο επίπεδο μειώνεται.

Μια στις τρεις

Μια στις τρεις γυναίκες στην ΕΕ αναφέρει ότι έχει υποστεί κάποιας μορφής σωματική ή σεξουαλική βία από τα 15 της χρόνια και μετά. Στην Ελλάδα, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 25%.

Το λεπίδι της ντροπής

Για 140 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια, η κλειτοριδεκτομή δεν είναι μια ακόμη βίαιη πρακτική. Είναι η αρχή του νήματος. Το πανάρχαιο «πέρασμα» από την παιδική στην ενήλικη ζωή και απαραίτητη προϋπόθεση για την ένταξη στην κοινωνία.

Η ιστορία της Mai που περπάτησε 250 χιλιόμετρα.

Η Hoy Mai είναι 48 ετών, έχει 8 παιδιά και ζει στο χωριό Bos στην Καμπότζη. Μέχρι πριν από λίγο καιρό καλλιεργούσε ένα χωράφι ρύζι μέχρι που εταιρίες ζάχαρης της το άρπαξαν μετά από συμφωνία με την κυβέρνηση.

5 πρόσωπα της βίας

Η βία είναι γένους θηλυκού. Μία στις τρεις γυναίκες παγκοσμίως θα βιώσει κάποια μορφή βίας στη διάρκεια της ζωής της. 1.6 εκατομμύρια γυναίκες θα χάσουν τη ζωή τους. Ελάχιστες θα κάνουν...

Χρόνια πολλά Μαλάλα

Τον προηγούμενο Οκτώβριο η είδηση έκανε το γύρο του κόσμου. Οι Ταλιμπάν πυροβόλησαν στο κεφάλι ένα 14χρονο κορίτσι από το Πακιστάν...

Obrigada Mozambique (ή αλλιώς η Ευρώπη σε ευχαριστεί Αφρική για τη γη σου)

To όγδοο ταξίδι στην Αφρική σε διάστημα 4 ετών. Και κάθε φορά η ανυπομονησία και οι προσδοκίες είναι σα να είναι το πρώτο. Σε λιγότερο από 24 ώρες πετάμε για Maputo, Μοζαμβίκη, στη χώρα ...

Στη μέση αυτής της τρέλας, θα σταθούμε

Πριν μιλήσουμε για την αγάπη, ας σκεφτούμε για λίγο την έλλειψή της. Δεν μιλάω για την μοναξιά, αλλά για την βία. Εκείνη που συμβαίνει χωρίς λογική, μέσα μας, δίπλα μας και σε κάθε γωνιά του κόσμου. Τη βία που ...

Μηδενική ανοχή στην κλειτοριδεκτομή

Πριν από λίγες ημέρες, επέστρεψε στην Ελλάδα μια ομάδα 5 εθελοντών κινηματογραφιστών που ταξίδεψαν μέχρι το Tangulbei της Κένυας για τη δημιουργία του “Excision”...

Υπερασπίζοντας το μικρό παραγωγό

Μια από τις λέξεις που όλο και περισσότερο χρησιμοποιούμε είναι η λέξη «αλληλεγγύη». Κι αυτό γιατί όλο και περισσότεροι...

Made in Cambodia

Η Καμπότζη είναι άλλη μια ασιατική χώρα όπου κατασκευάζονται πάμφθηνα και με άθλιες συνθήκες εργασίας ρούχα που εξάγονται σε ολόκληρο τον κόσμο. Η ActionAid...

Μικροί παραγωγοί ενάντια στη φτώχεια

Σήμερα, Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας, ας μην ασχοληθούμε με στατιστικά ή μελέτες. Ας μάθουμε από τους ανθρώπους που ξεπερνούν τις δυσκολίες της ζωής...

Χρόνια πολλά στη Nulu!

Εχτές ήταν η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπιστικής Δράσης κι επομένως, γιόρταζε η Nulu Nabunya από τις φτωχογειτονιές της Kampala στην Ουγκάντα, όπου ζει και ...

Η φλόγα είναι γένους θηλυκού

Στις πιο φτωχές περιοχές του κόσμου, συχνά τα κορίτσια θεωρούνται βάρος. Ιδιαίτερα στις πιο υποβαθμισμένες περιοχές της Ινδίας, αρκετές μητέρες μόλις μάθουν το φύλο του παιδιού και είναι κορίτσι, καταφεύγουν στην έκτρωση.

Μητέρα ετών 12

Για τους περισσότερους από εμάς, μητέρα σημαίνει αγάπη, στοργή, φροντίδα, ανιδιοτέλεια. Σε πολλές χώρες, η μητρότητα προστατεύεται από τον νόμο. Όταν εφαρμόζεται και οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες το επιτρέπουν, δίνει την...

Ζώντας στα πορνεία του Μπανγκλαντές

Το Μπανγκλαντές είναι μια χώρα λίγο μεγαλύτερη από την Ελλάδα, αλλά έχει 15 φορές τον πληθυσμό της, ξεπερνώντας τα 156 εκατομμύρια και κατατάσσεται στις πιο φτωχές και πυκνοκατοικημένες περιοχές του πλανήτη.