Γλωσσικά Αόρατες

Είναι εύκολο να παρατηρήσει κανείς ότι ενώ η πλειοψηφία των υποστηρικτών της ActionAid είναι γυναίκες, σπάνια αναφερόμαστε στις υποστηρίκτριές μας. Μιλάμε και γράφουμε για τους υποστηρικτές, τους εργαζομένους, τους εθελοντές μας, τον καθένα από μας, όλους μας, θεωρώντας φυσικά ότι συμπεριλαμβάνουμε τις υποστηρίκτριες, τις εργαζόμενες, τις εθελόντριες μας, την καθεμιά μας, όλες μας. Και δεν είμαστε η μόνη οργάνωση που δεν χρησιμοποιεί έμφυλους τύπους, δηλαδή μια συμπεριληπτική προς το φύλο γλώσσα. Πολλές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στην Ελλάδα αναφέρονται στους πρόσφυγες, τους κρατουμένους, τους εκπαιδευτές, τους βουλευτές και τους ηγέτες αφήνοντας απέξω, ανεξαρτήτως προθέσεων, τις προσφύγισσες, τις κρατούμενες, τις εκπαιδεύτριες, τις βουλεύτριες και τις ηγέτιδες.

Και που είναι το πρόβλημα, θα μου πείτε; Λέμε ο/η βουλευτής, ο/η ηγέτης, ο/η πρόεδρος. Δεν υπάρχει κανένα γραμματικό λάθος. Τα θηλυκά παραλείπονται ως ευκόλως εννοούμενα. Πόσο ευκόλως εννοούμενες είναι, όμως, οι βουλεύτριες και οι ηγέτιδες στον κόσμο μας και πόσω μάλλον στη χώρα μας; “Όπως στις μεγάλες εταιρείες της Αμερικής και της Ευρώπης υπάρχει η αόρατη και άγραφη “γυάλινη οροφή” που εμποδίζει τις γυναίκες να ανέβουν πάνω από κάποιο ορισμένο επίπεδο της  ιεραρχίας”, γράφει ο Νίκος Σαραντάκος στο βιβλίο του Γλώσσα μετ’ εμποδίων[1], “έτσι και στη δική μας γλωσσική πραγματικότητα υπάρχει μια αόρατη οροφή που παραδέχεται γυναίκες εργάτριες και καθαρίστριες, άντε ποιήτριες και πιανίστριες, ακόμα και λογίστριες και καθηγήτριες αλλά όχι παραπάνω: όχι δικάστριες, βουλεύτριες, προς Θεού!”.

Πολλά έχουν γραφτεί για τα θηλυκά επαγγελματικά αλλά δεν υπάρχει ένας ενιαίος κανόνας και η επιλογή αφήνεται κάθε φορά στη διακριτική ευχέρεια του χρήστη της γλώσσας. Ομολογώ ότι κι εγώ μέχρι σήμερα προτιμούσα τη λύση του αρσενικού τύπου (π.χ. η γιατρός, η βουλευτής), όχι μόνο για λόγους οικονομίας, αλλά και γιατί πολλά από τα θηλυκά και κυρίως τα σε -ίνα, -ίσσα, -έσσα μου ακούγονταν κάπως υποτιμητικά και όχι τόσο σωστά όσο οι αντίστοιχοι θηλυκοποιημένοι αρσενικοί τύποι. Ωστόσο, σήμερα κατανοώ ότι πίσω από αυτή τη γλωσσική επιλογή κρύβεται η διεκδίκηση της πλήρους εξίσωσης της γυναίκας με τους άνδρες συναδέλφους της και όχι της αναγνώρισης της διαφορετικότητάς της. Πόσο σωστή -όχι τόσο γραμματικά όσο κοινωνικά- είναι όμως μια επιλογή που αφήνει απέξω από την πρόσληψη του κόσμου μας το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού;

 "Πίσω από τη γενετική χρήση του αρσενικού δεν υπάρχουν άντρες και γυναίκες, αλλά συχνά μόνον άνδρες”, αναφέρει ο Οδηγός χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στα διοικητικά έγγραφα[2]της πρώην Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, “και ο γλωσσικός εξοβελισμός των γυναικών οδηγεί στον συμβολικό αποκλεισμό τους από όλα τα πεδία και τις δραστηριότητες της κοινωνίας που χαίρουν κάποιας αναγνώρισης ή αξίας”. Άλλωστε είναι γνωστό ότι η γλώσσα δεν αντανακλά μόνο αλλά επηρεάζει και τις αντιλήψεις και τις συμπεριφορές μας.

Μήπως, λοιπόν, θα πρεπε να σπάσουμε τη δύναμη της συνήθειας και να υιοθετήσουμε μια περισσότερο συμπεριληπτική γλώσσα αποφεύγοντας τον γενικό αρσενικό τύπο; Μήπως είναι προτιμότερο να επιβαρύνουμε τα κείμενά μας με διπλούς (ή ακόμα και περισσότερους) τύπους αντί να τα επιβαρύνουμε με τα έμφυλα στερεότυπα με τα οποία μεγαλώσαμε; Στην τελική το τι είναι και τι δεν είναι δόκιμο στη γλώσσα δεν είναι θέσφατο, αλλά ορίζεται κοινωνικά και επαναπροσδιορίζεται σε κάθε εποχή. Αν θέλουμε, λοιπόν, να κάνουμε ορατές τις γυναίκες στο δημόσιο χώρο, θα έπρεπε να τις κάνουμε ορατές και στον δημόσιο λόγο.

Photo Credits: ActionAid

Να αλλάξουμε το σύστημα, όχι το κλίμα!

Προς στιγμήν, φέτος το καλοκαίρι φάνηκε ότι η παγκόσμια κοινή γνώμη έστρεψε την προσοχή της στην ωμή πραγματικότητα της κλιματικής κρίσης. Από τις πλημμύρες στη Χαλκιδική έως τους καύσωνες στη Δυτική Ευρώπη και από τους τυφώνες στη Βόρεια Αμερική έως τις πυρκαγιές στον Αμαζόνιο και τη Σιβηρία, οι ψίθυροι του παρελθόντος έχουν γίνει ηχηρές φωνές του παρόντος και εφιαλτικά σενάρια ενός αβέβαιου μέλλοντος. Η συμμετοχή όλων μας στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι πολύ σημαντική όχι μόνο αποφεύγοντας την κατανάλωση προϊόντων μίας χρήσης, αλλά κυρίως απαιτώντας οικονομίες και κοινωνίες μηδενικών ρύπων.

Σεξουαλική παρενόχληση: ποια είναι τα όρια;

Μπορεί να είστε εργαζόμενη ή εργαζόμενος και να αναρωτιέστε αν κάποια συμπεριφορά που υποστήκατε αποτελεί σεξουαλική παρενόχληση ή αν όλα «είναι στο μυαλό σας». Ίσως να προσπαθείτε να αξιολογήσετε τη δική σας συμπεριφορά σε σχέση με το τι θα μπορούσε κάποια ή κάποιος συνάδελφός σας να ορίσει ως σεξουαλική παρενόχληση. Ή, ενδεχομένως, ως εργοδότης να θέλετε να ορίσετε -για τον εαυτό σας αλλά και για τους ανθρώπους που δουλεύουν για σας- ποια είναι τα όρια της ασφαλούς αλληλεπίδρασης μέσα στον επαγγελματικό χώρο και ποια είναι τα καμπανάκια που θα έπρεπε να δίνουν σε όλους μας να καταλάβουμε ότι κάτι τα ξεπερνά. Ποια είναι, λοιπόν, τα όρια πέρα από τα οποία ξεκινάει η σεξουαλική παρενόχληση στη δουλειά;

Η FIFA πετάει πάλι την μπάλα στην εξέδρα…

Αν η FIFA ήταν ποδοσφαιριστής θα είχε ήδη αποβληθεί για καθυστερήσεις. Το Συνέδριο της FIFA που έγινε στο Μπαχρέιν στις 11 Μαΐου, ανέβαλε για μια ακόμη φορά να πάρει απόφαση στο θέμα των ποδοσφαιρικών ομάδων των παράνομων ισραηλινών εποικισμών.

Στη Γάζα, τους ψεκάζουν στα αλήθεια

Ο ισραηλινός στρατός επιστράτευσε ακόμα και ψεκαστικά αεροσκάφη για να καταστρέψει παλαιστινιακές αγροτικές καλλιέργειες στη Γάζα. Μισός αιώνας κατοχή, δέκα χρόνια αποκλεισμός από τον έξω κόσμο, βομβαρδισμοί. Τώρα και χημικά να πέφτουν από τον ουρανό καταστρέφοντας τα πιo βασικά αγαθά: την τροφή ή ακόμα και το νερό.

Παλεύοντας κατά της ακραίας ανισότητας

Αυτή την εβδομάδα συναντιούνται στο Νταβός της Ελβετίας δισεκατομμυριούχοι, ιδιοκτήτες και γενικοί διευθυντές πολυεθνικών εταιρειών και πολιτικοί ηγέτες με ευκαιρία το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Οι άνθρωποι που κινούν τα νήματα της παγκόσμιας οικονομίας και επηρεάζουν τις ζωές όλων μας. Η ActionAid μαζί με τη συμμαχία κατά της ανισότητας θα εξακολουθήσει να παλεύει για έναν πιο δίκαιο κόσμο με λιγότερη φτώχεια και θα εξακολουθήσει να αλλάζει τις ζωές των πιο περιθωριοποιημένων ανθρώπων για πάντα.

Μία ιστορία ελπίδας και χιλιάδες απελπισίας

Πριν από μερικές μέρες κυκλοφόρησε αυτό το βίντεο των προσφύγων που κατάφεραν να επανενωθούν με την οικογένειά τους που τους περίμενε στην Ιρλανδία για περισσότερο από ένα χρόνο. Η Γουάφα από τη Συρία κλαίει που βλέπει ξανά την κόρη και τον εγγονό της και εγώ δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι την Μάριαμ που γνώρισα την προηγούμενη βδομάδα στον προσφυγικό καταυλισμό στον Σκαραμαγκά. Η Μάριαμ δεν είναι παντρεμένη και δεν έχει παιδιά. Ταξιδεύει με την αδερφή της, η οποία περιμένει στην Ελλάδα με τα τέσσερα παιδιά της μέχρι να βγει η απόφαση οικογενειακής επανένωσης με τον σύζυγο της που μένει στη Γερμανία.

Όταν η δικαιοσύνη πάει διακοπές - Με αφορμή τα Panama Papers

Αυτές τις μέρες διαβάζουμε για τη μεγάλη δημοσιογραφική αποκάλυψη για τη μεγαλύτερη διαρροή στην ιστορία σχετικά με εταιρίες που διοχετεύουν τεράστια ποσά σε υπεράκτιες εταιρίες, τα περίφημα Panama Leaks. Φαίνεται ότι μέσω ενός παγκόσμιου και δαιδαλώδους συστήματος από τράπεζες και νομικές εταιρίες, άνθρωποι και εταιρίες μπορούν να κρύβουν τεράστια χρηματικά ποσά. Ο κίνδυνος είναι ότι τα χρήματα αυτά δεν φορολογούνται. Δεν είναι όμως ο μόνος τρόπος για να αποφύγει μια εταιρία να πληρώσει τους φόρους που της αναλογούν.

Αναγνώριση Παλαιστίνης: ναι μεν, αλλά

Με συγκρατημένη ικανοποίηση υποδεχτήκαμε χτες, μαζί με τους συναδέλφους μας από την ActionAid Παλαιστίνης, την υπερψήφιση της απόφασης για την αναγνώριση της Παλαιστίνης σε πανηγυρικό κλίμα από την ολομέλεια της ελληνικής Βουλής. Το ψήφισμα αυτό έχει συμβολικό, μη δεσμευτικό χαρακτήρα, καθώς επίσημη αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους μπορεί να γίνει μόνο από την ελληνική κυβέρνηση. Η ActionAid θα αγωνιστεί ώστε αυτό να είναι το επόμενο βήμα και ελπίζει όπως και ο Πρόεδρος της Βουλής κ. Βούτσης δήλωσε χτες, «να μην αργήσει πολύ».

Κλιματική αλλαγή: Παλεύοντας για τα αυτονόητα

Τι σχέση έχει η ActionAid με την κλιματική αλλαγή; Δεν υπάρχει μέρος της ζωής όλων των ανθρώπων της γης που να μην έχει σχέση με την κλιματική αλλαγή. Η τροφή που τρώμε, το νερό που πίνουμε, η ενέργεια που καταναλώνουμε, οι ασθένειες που αντιμετωπίζουμε, τα σκουπίδια που παράγουμε όλα σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, εδώ και παντού.

Κανένα παιδί εκτός σχολείου!

Πριν πέντε μήνες ξεκινήσαμε την εκστρατεία μας για την εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία, για να μην μείνει κανένα παιδί εκτός σχολείου. Μετά την δημοσίευση της έρευνας μας που αποκάλυψε ότι το 75% των παιδιών με αναπηρία δεν πηγαίνει σχολείο, παρακολουθούμε όλες τις εξελίξεις και πιέζουμε να ακουστούν τα αιτήματά μας.

Από την απόγνωση στην ελπίδα: η πρώτη νίκη για την εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία

Από τη στιγμή που ξεκινήσαμε την καινούρια εκστρατεία μας για την εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία στην Ελλάδα, τα συναισθήματά μου αλλάζουν συνέχεια, αλλά παραμένουν το ίδιο έντονα. Και σήμερα έχω σπουδαία νέα που με κάνουν πολύ χαρούμενη. Aς πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.

5 γυναίκες που θα θέλατε να γνωρίσετε

Ο κόσμος αυτός δεν θα αλλάξει ποτέ, ε; Ευτυχώς που υπάρχουν γυναίκες που δεν ακούν τις σειρήνες του κυνισμού και όχι μόνο αλλάζουν τη δική τους ζωή, αλλά και τη ζωή πολλών άλλων. Αυτές είναι οι ιστορίες 5 γενναίων γυναικών που θα θέλατε να γνωρίσετε.

Πώς η Rachana Bunn αλλάζει τον κόσμο

Η Rachana Bunn είναι συνάδελφος μου από την ActionAid Καμπότζη που εκτιμώ πάρα πολύ για τις απόψεις της και τη γενικότερη στάση της στη ζωή. Δουλεύουμε μαζί στην παγκόσμια εκστρατεία κατά της αρπαγής γης. Πριν από μερικές μέρες πήρε ένα μεγάλο βραβείο για τη δράση της για τη βία κατά των γυναικών. Το βραβείο προσφέρει χρήματα και τεχνολογική υποστήριξη, με τα οποία η Rachana θα φτιάξει μια εφαρμογή για κινητά που θα βοηθάει τις γυναίκες να κάνουν ανώνυμη καταγγελία και έγκαιρη ενημέρωση αστυνομίας όταν απειλούνται. Της αρέσει η τεχνολογία και μεταξύ άλλων συντονίζει ένα πρόγραμμα πολιτών «δημοσιογράφων». Της ζήτησα να μου μιλήσει μερικά πράγματα για τη ζωή και τη δουλειά της για να την γνωρίσετε κι εσείς.

5 χρόνια μετά τον σεισμό στην Αϊτή

Στις 12 Ιανουαρίου 2010 ο καταστροφικός σεισμός 7 ρίχτερ χτύπησε την Αϊτή, την πιο φτωχή χώρα του δυτικού ημισφαιρίου. Προκάλεσε μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές καταστροφές: 1,5 εκατ. άνθρωποι άστεγοι και τουλάχιστον 230.000 νεκροί. Ένα χρόνο μετά το σεισμό, κυβερνητικοί εκπρόσωποι έφτασαν στο χωριό Caracol με μπουλντόζες και φορτηγά.

Πρώτη νίκη της επείγουσας έκκλησης για την Καμπότζη

Τον περασμένο μήνα, συνάδελφοί μας από την ActionAid Γαλλίας επισκέφτηκαν την Καμπότζη μαζί με το Ευρωβουλευτή Patrice Tirolien και γάλλους δημοσιογράφους για να διαπιστώσουν τις σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που γίνονται στη χώρα λόγω των περιστατικών αρπαγής γης.

Η Καμπότζη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο Wutty

Όταν ξεκίνησα την έρευνα μου για την αρπάγη γης στην Καμπότζη δεν περίμενα να εξελιχθεί όπως θα επεκταθώ παρακάτω. Πολύς κόσμος και συμπεριλαμβανομένου και εμού δεν γνωρίζει την αλήθεια γύρω από αυτό το θέμα.

Ευρωκοινοβούλιο και βιοκαύσιμα. Φτάσαμε στο τέλος;

Στις αρχές Σεπτεμβρίου ζήσαμε μια έντονη εβδομάδα, εν αναμονή της ψήφου των Ευρωβουλευτών για τη νομοθεσία για τα βιοκαύσιμα. Τον τελευταίο χρόνο εκατοντάδες...

Οι διακοπές είναι ανθρώπινο δικαίωμα

Όχι δεν κάνω πλάκα. Οι διακοπές ΕΙΝΑΙ ανθρώπινο δικαίωμα. Το άρθρο 24 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα είναι...

Βιοκαύσιμα και αρπαγή γης. Η περίπτωση της Γουατεμάλας.

Πρόσφατες νομοθεσίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ που προωθούν τη χρήση βιοκαυσίμων, έχουν σημαντικές παράπλευρες συνέπειες, καθώς η γη που προορίζεται για την καλλιέργεια τροφής, χρησιμοποιείται πλέον...