Μαθαίνοντας για την αξία της λογοδοσίας κάτω από ένα δέντρο στο Μπανγκλαντές

Άννα Μπότσογλου
Head of Brand and Content

Η πρώτη φορά που είδα τη δουλειά της ActionAid από κοντά ήταν το 2009 στο Μπανγκλαντές. Δούλευα μόλις 6 μήνες στην οργάνωση και η εμπειρία αυτή άλλαξε τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα. Οι άνθρωποι που με δέχτηκαν, οι συνάδελφοί μου από το γραφείο εκεί, ήταν ζεστοί και φιλόξενοι. Μιλούσαμε την ίδια «γλώσσα» και οραματιζόμασταν τον ίδιο κόσμο.

Αν με ρωτούσες ποιες ήταν οι εικόνες που μου έχουν μείνει ακόμα στο μυαλό από τη χώρα, είναι το πράσινο παντού, τα πολλά ποτάμια, η φασαρία της πρωτεύουσας Ντάκα, τα έντονα χρώματα που φορούσαν οι άνθρωποι. Αυτό, όμως, που θυμάμαι περισσότερο είναι η ελπίδα που γεννήθηκε μέσα μου, όταν είδα από κοντά τα προγράμματά μας, όταν γνώρισα τους ανθρώπους που τα τρέχουν και όταν είδα τα χαμόγελα των ανθρώπων που συμμετείχαν σε αυτά και τη σιγουριά στα μάτια τους, ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα.

«Η δουλειά μας στο Μπαγκλαντές συνεχίζεται. Εδώ βλέπουμε μια επιτροπή κατοίκων για την προστασία των κοριτσιών και των γυναικών στο Ghoragat να δουλεύει για να βελτιώσει, μεταξύ άλλων, τον προϋπολογισμό της κοινότητας το 2020».

© Md Ershad Khan/ ActionAid

Πήγα σε διάφορα χωριά στα βόρεια της χώρας και είδα τις δυσκολίες και τα προβλήματα των περιοχών αυτών. Αν ήταν κάτι που με εντυπωσίασε πιο πολύ από όλα, ήταν η διαφορά στον τρόπο που αντιμετωπίζουν τα προβλήματα όσοι συμμετέχουν στις δράσεις μας σε σχέση με άλλους που δεν συνεργάζονται μαζί μας. Οι πρώτοι έχουν ένα σχέδιο, οι δεύτεροι αφήνονται στο θέλημα της τύχης. Και η διαφορά είναι μεγάλη σε μια καταστροφή. Γιατί, για παράδειγμα, οι πρώτοι ξέρουν ότι όταν έρχεται καταιγίδα και υπάρχει κίνδυνος να ανέβουν τα νερά του ποταμού, οι κάτοικοι που έχουν αναλάβει να κοιτούν το βαρόμετρο θα το πουν στα παιδιά, που θα πάρουν τις σφυρίχτρες και θα ειδοποιήσουν όλο το χωριό, και όλοι μαζί θα κάνουν ό,τι έχουν ήδη κάνει σε ασκήσεις ετοιμότητας, θα πάνε στα καταφύγια, χρησιμοποιώντας τους ανυψωμένους δρόμους, παίρνοντας μαζί τα πιο σημαντικά. Μετά, η επιτροπή κατοίκων, που έχει αναλάβει την καταγραφή των ζημιών, θα φροντίσει οι πιο ευάλωτοι και περιθωριοποιημένοι να μην μείνουν εκτός βοήθειας και όλοι μαζί θα ξαναφτιάξουν τη ζωή τους.

Αυτή η αίσθηση ασφάλειας που δημιουργεί μια κοινότητα τόσο δεμένη και προετοιμασμένη με εξέπληξε, αλλά αυτοί που πραγματικά με εντυπωσίασαν ήταν ένας κύριος και δύο κυρίες από την επιτροπή κατοίκων για τον έλεγχο προϋπολογισμών της τοπικής αυτοδιοίκησης. Σε τόσο βάθος πηγαίνει η δουλειά τους και η φροντίδα τους για τον τόπο τους. Τους συνάντησα ένα απόγευμα λίγο πριν τη δύση του ηλίου. Καθίσαμε κάτω από ένα μεγάλο δέντρο και πίνοντας τσάι μου εξήγησαν πώς συνεργάζονται με την κοινότητά τους και φροντίζουν ώστε τα έσοδα και τα έξοδα να χρησιμοποιούνται με διαφάνεια και για το καλό των ανθρώπων της περιοχής.

Αναρωτήθηκα τι θα γινόταν αν εγώ ως πολίτης ζητούσα από τον δήμο μου τον προϋπολογισμό για να τον ελέγξω. Θα είχα κάποια τύχη; Τους ρώτησα πώς τα κατάφεραν και μου είπαν με υπομονή κι επιμονή μπορείς να τα καταφέρεις. Στην αρχή, οι υπάλληλοι της κοινότητας δεν ήθελαν να συνεργαστούν, στο τέλος, όμως πείστηκαν. Κι όταν η επιτροπή ανακάλυψε ότι υπάρχουν κονδύλια που δεν ξοδεύονται κι έκανε προτάσεις για τον τρόπο διαχείρισής τους, τα πράγματα άλλαξαν. Έτσι, το χωριό απέκτησε μια γέφυρα, τα σχολεία ανακαινίστηκαν και έγιναν τα έργα ανύψωσης των δρόμων για τις πλημμύρες.

Χρόνια μετά, το 2020, η ActionAid στην Ελλάδα ξεκίνησε ένα αντίστοιχο πρόγραμμα για τους προϋπολογισμούς των δήμων Αθηναίων και Καρδίτσας, σε συνεργασία με το Κέντρο Γυναικών Καρδίτσας. Αυτή τη φορά, ομάδες κατοίκων θα ελέγχουν δημόσιους προϋπολογισμούς των δήμων και θα κάνουν προτάσεις για βελτίωση εστιάζοντας στις ανάγκες των γυναικών. Κοιτώντας, δηλαδή, κατά πόσο τα προγράμματα και οι υπηρεσίες τους λαμβάνουν υπόψιν τις ανάγκες όλων, και των γυναικών. Υπάρχει πρόβλεψη για την ασφάλεια και την περίθαλψη τους; Υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές ώστε οι μητέρες ή οι γυναίκες που φροντίζουν ηλικιωμένους συγγενείς να μπορούν να εργαστούν; Άντρες και γυναίκες έχουν τις ίδιες παροχές σε αθλητικές και μη εγκαταστάσεις; Έχουν ληφθεί όλα τα μέτρα ώστε να είναι ασφαλείς οι δημόσιοι χώροι;

Κρίνοντας από τα εντυπωσιακά αποτελέσματα της δουλειάς των ομάδων κατοίκων στο Μπανγκλαντές, έχω ελπίδα και για τους δήμους στη χώρα μας. Αλήθεια, πώς θα ήταν αν αντί για μόνο την ατομική ευθύνη, καταφέρναμε να φτιάξουμε κοινότητες όπου η αλληλεγγύη και η λογοδοσία μεταξύ μας έχουν κι εκείνες σημασία;