«Το ταξίδι της ανακάλυψης δεν σημαίνει να ψάχνεις καινούργια μέρη, αλλά να έχεις καινούργια μάτια», έχει πει ο Μαρσέλ Προυστ. Είναι μια φράση που με έχει στοιχειώσει ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο, που τα ταξίδια πλήττονται από το απαγορευτικό της πανδημίας. Και η αλήθεια είναι ότι όλοι μας λίγο-πολύ έχουμε μπει στη διαδικασία να κοιτάξουμε γύρω μας και μέσα μας με διαφορετική ματιά, υπό την επίταξη των lockdown.
Κι ενώ αναπολώ και την παλιά μου ματιά -για να είμαι ειλικρινής- φέρνοντας στο μυαλό μου εικόνες από τα αγαπημένα μου ταξίδια, τα ταξίδια αλληλεγγύης με την ActionAid, προσπαθώ να εντοπίσω τι είναι αυτό που τα κάνει τόσο αγαπημένα και ξεχωριστά. Είναι σίγουρα εμπειρίες μοναδικές, στιγμές δυνατές, συναισθήματα που σε κάνουν να νιώθεις ζωντανή με έναν πρωτόγνωρο τρόπο. Είναι η δύναμη της αλληλεγγύης που σε κάνει να νιώθεις ότι μπορείς να καταφέρεις τα πάντα όταν είσαι μαζί. Το αίσθημα της πληρότητας, ότι κάνεις κάτι χρήσιμο και σημαντικό για κάποιους άλλους, άγνωστους ανθρώπους. Η ελπίδα ότι όλα θα πάνε καλά τελικά. Η αφύπνιση του χρέους, ότι πρέπει να παλέψεις και για εκείνους που δεν μπορούν μόνοι τους, που σου υπαγορεύει τον σκοπό που πάντα αναζητούσες. Η έμπνευση και η δύναμη που σου δίνουν άνθρωποι που παλεύουν, ενώ έχουν όλα τα δεδομένα εναντίον τους. Ναι, η λίστα μπορεί να πάει πολύ μακριά τελικά, ωστόσο κάτι μέσα μου δεν έχει ικανοποιηθεί ακόμα…
Καθώς αναζητώ περισσότερες εικόνες που θα μου δώσουν την απάντηση, συνειδητοποιώ ότι τα ταξίδια αλληλεγγύης στην πραγματικότητα ξεκινούν όταν επιστρέφεις από τον προορισμό σου. Εκεί όπου προηγουμένως ήταν ο τόπος σου, είναι πλέον όλα διαφορετικά. Τα πάντα έχουν αποκτήσει άλλη αξία, άλλη βαρύτητα, άλλη ιεράρχηση. Πράγματα που θεωρούσες σημαντικά έχουν ξεθωριάσει και άλλα έχουν αποκτήσει διαφορετική λάμψη, διεκδικώντας την προσοχή σου. Οι ανθρώπινες σχέσεις γίνονται πολύτιμες και οι ανθρώπινες αδυναμίες αποκτούν μια γοητεία και μια πρόκληση να τις μετατρέψεις σε αρετές.
Τα ταξίδια αλληλεγγύης τα συναντάς παντού στην καθημερινότητά σου: σε ένα παιδικό αυθόρμητο χαμόγελο, σε μια ανιδιοτελή αγκαλιά, στο νερό που τρέχει γενναιόδωρα στη βρύση σου, στην ασφαλή θαλπωρή του σπιτιού σου ένα χειμωνιάτικο βράδυ, στην ανεπιτήδευτη καλοσύνη σε διασταυρούμενα βλέμματα περαστικών. Ψάχνοντας τον αντίκτυπο αυτών των ταξιδιών στις ζωές των ανθρώπων, τα πρώτα σημάδια τα εντοπίζεις στο δικό σου είδωλο στον καθρέφτη σου. Ένας καινούργιος κόσμος ανοίγεται μπροστά σου μέσα από την καινούργια σου ματιά. Είναι ο κόσμος που ονειρευόσουν και είναι πιο κοντά από ό,τι φανταζόσουν.
Στα 10 χρόνια ταξιδιών αλληλεγγύης της ActionAid, είχαμε τη χαρά να δούμε πολλές ζωές να αλλάζουν: με 36 έργα σε 12 χώρες, 4.000 άτομα έχουν ευκαιρίες για ποιοτική εκπαίδευση, 3.000 μέλη συνεταιρισμών εξασφαλίζουν καλύτερο εισόδημα, 12.000 άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό. Ίσως, όμως, η πιο σημαντική αλλαγή να είναι αυτά τα 488 ζευγάρια μάτια των ταξιδιωτών, που πλέον βλέπουν έναν αλλιώτικο κόσμο γύρω τους. Και είναι διατεθειμένοι να κάνουν ό,τι μπορούν για να τον διαδώσουν.
Τελικά, και όταν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο, αρκεί να αλλάξεις τον τρόπο που τον αντικρίζεις. Γιατί μέσα από τη δική σου ματιά, μπορούν να τον δουν αλλιώτικο και οι γύρω σου.
Κλείνω τα μάτια και ονειρεύομαι τον επόμενο προορισμό με λαχτάρα ανυπόμονου παιδιού, μέσα στην ασφυξία των εγκλεισμών. Εικόνες ανθρώπων που αγκαλιάζονται σφιχτά μπροστά από μια καινούργια βρύση στην Κένυα περνούν από μπροστά μου, παιδικά τραγούδια από κάποιο σχολείο στην Ουγκάντα ηχούν στα αυτιά μου, μυρωδιά από φρεσκομαγειρεμένα λαχανικά με sadza σε υπαίθρια κουζίνα στη Ζιμπάμπουε με περιβάλλει. Δεν ξέρω πότε θα ταξιδέψω ξανά. Όμως ανοίγοντας τα μάτια βλέπω τον κόσμο όμορφο, αλλαγμένο γύρω μου. Και ξέρω πια πως όπου κι αν βρίσκομαι, είναι και εκεί ο προορισμός μου!
Λεζάντα Φωτογραφίας: Σε ταξίδι αλληλεγγύης το 2014 στην Κένυα. Η ομάδα δούλεψε για ένα έργο υδροδότησης του σχολείου της περιοχής.
Photo Credits: Georgios Dedes/ActionAid