Πρωτομαγιά 2020: Μας φτάνει ένα τριαντάφυλλο κι ένα κλαδί χλωρό;

Πόλυ Τσιγκούνη
Content and Reporting Coordinator

«Ο Μάιος μάς έφτασε, εμπρός βήμα ταχύ…». Και όλοι αναπολούμε στιγμές που σπεύδαμε να τον «πιάσουμε» στα πάρκα και στις εξοχές, παρέα με τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Και ανυπομονούμε. Να επανέλθουμε στην παλιά, «καλή» μας καθημερινότητα. Κατά πόσο, όμως, θα μπορέσουμε να επανέλθουμε και πόσοι;

Η Πρωτομαγιά δεν είναι απλά η μέρα που πλέκουμε στεφάνια και γιορτάζουμε την άνοιξη, είναι και η καθιερωμένη παγκόσμια ημέρα των εργατών. Είναι ημέρα συνυφασμένη με τα εργατικά κινήματα, με την κατοχύρωση θεμελιωδών δικαιωμάτων στον τομέα της εργασίας, πολλά από τα οποία μας φαίνονται σήμερα αυτονόητα, μολονότι μόλις μερικές δεκαετίες πριν, ήταν καθολικά αμφισβητούμενα, μολονότι σε μεγάλο μέρος του πλανήτη πρέπει ακόμα να τα διεκδικήσουν. Και αν κάθε χρόνο τέτοια μέρα μερικοί αναρωτιούνται για τη χρησιμότητα μιας τέτοιας επετείου μέσα στις πολιτικά ορθές, «δίκαιες» πλέον κοινωνίες μας-ας μην εξετάσουμε τώρα κατά πόσο ισχύει ο χαρακτηρισμός-, οι τρέχουσες συνθήκες μπορεί να μας κάνουν να αναλογιστούμε τα πράγματα διαφορετικά.

Αν η επιστροφή στα πάρκα και τους αγρούς, στις εκδρομές στη φύση, είναι αυτονόητη και προσιτή σε όλους με τη λήξη των περιοριστικών μέτρων, η επιστροφή στην παλιά επαγγελματική καθημερινότητα έχει πολλούς λόγους να αμφισβητείται. Μέσα σε ένα μόλις τρίμηνο έκτακτης κατάστασης που βιώνει η παγκόσμια κοινότητα, έχουν ανατραπεί ισορροπίες δεκαετιών κι έχουν εκχωρηθεί -αναπόφευκτα- δικαιώματα μακροχρόνιων αγώνων. Μία πολύ μικρή γεύση της έλλειψης ωραρίου, μπορεί να πήραμε όλοι με την εργασία από το σπίτι. Το ελαστικό ωράριο «ξεχειλώνει» κατά κανόνα προς τη μεριά του εργοδότη, όταν απουσιάζει το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο. Οι εργάτες που ξεσηκώθηκαν την Πρωτομαγιά του 1886 στο Σικάγο απαιτούσαν 8ωρη εργασία κι εμείς, στον 21ο αιώνα πλέον επιστρέφουμε με βήμα ταχύ στον 19ο… Και αυτό είναι το καλό σενάριο-προϋποθέτει ότι έχεις ένα ωράριο. Χιλιάδες άνθρωποι βλέπουν-και θα συνεχίσουν να βλέπουν το εργασιακό τους πεδίο να συρρικνώνεται, μένουν χωρίς δουλειά, χωρίς εισόδημα, χωρίς ασφάλεια. Υπολογίζεται ότι οι μισοί εργαζόμενοι στον κόσμο κινδυνεύουν να μείνουν άνεργοι. Μεγάλος αριθμός από αυτούς έκαναν αδήλωτες εργασίες, που σημαίνει ότι δεν δικαιούνται καμία αποζημίωση, καμία ιατρική κάλυψη, καμία διέξοδο.

Τα πράγματα είναι πιο δυσοίωνα για μία ακόμα φορά, αν είσαι γυναίκα. Η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων σε μη επίσημα δηλωμένες εργασίες είναι γυναίκες. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, περισσότερο από τα 2/3 των γυναικών απασχολούνται σε μη επίσημες δουλειές. Οι γυναίκες είναι και οι πρώτες σε περιπτώσεις απολύσεων, στις ελαστικές μορφές απασχόλησης, στη μείωση αμοιβών, στην άσκηση πίεσης στον χώρο της εργασίας. Και μπορεί σε πολλά κράτη να είναι θεσπισμένη η ισότητα των αμοιβών, στην εφαρμογή, όμως, η εικόνα είναι διαφορετική, αφού υπολογίζεται ότι παγκοσμίως η διαφορά τους σε απολαβές αγγίζει το 23% ή αλλιώς, η εξίσωση των μισθών αναμένεται να φτάσει σε 68-200 χρόνια! Τα «κορίτσια τον Μάη», λοιπόν, έχουν πολλούς λόγους να βγουν στους δρόμους την πρωτομαγιά-και όχι για να πλέξουν στεφάνια. Όπου τους επιτρέπεται βέβαια, αν σκεφτεί κανείς ότι σε 18 χώρες στον κόσμο οι γυναίκες δεν έχουν δικαίωμα να δουλέψουν αν δεν έχουν τη συγκατάθεση του συζύγου τους… 

Έχουν περάσει σχεδόν 135 χρόνια από τις πρώτες κινητοποιήσεις των εργατών και των εργατριών. Από τότε, σίγουρα έχουν αλλάξει πολλά, σίγουρα τα εργασιακά δικαιώματα σε πολλές χώρες κατοχυρώνουν αξιοπρεπείς συνθήκες για τους εργαζομένους. Το γεγονός αυτό, όμως, δεν πρέπει να μας είναι αρκετό, ώστε να εφησυχάζουμε, να αρκούμαστε σε όσα διασφάλισαν άλλοι για εμάς, διακινδυνεύοντας να τα χάσουμε. Αν ακόμα και το ίδιο το οκτάωρο, θεωρείται πολυτέλεια για τόσους εργαζόμενους, ο κίνδυνος να επιστρέψουμε στις εργασιακές συνθήκες του 19ου αιώνα, απέχει πράγματι πολύ; Για να ανθίσει ο κόσμος, θέλει δουλειά, αλλά τότε γίνεται πραγματικά όμορφος. Καλή Πρωτομαγιά!