Ισότητα, δύναμη, εξουσία: σκέψεις με αφορμή ένα αρνητικό ρεκόρ της Ελλάδας

Στέλλα Κάσδαγλη - Συνιδρύτρια του Women on Top

Πριν από περίπου δύο εβδομάδες, δημοσιεύτηκε από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, το EIGE, ο επικαιροποιημένος Δείκτης για την Ισότητα σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάθε 2 χρόνια, το EIGE βαθμολογεί τα 28 κράτη μέλη με βάση τις επιδόσεις τους για την ισότητα σε 6 τομείς: εργασία, χρήμα, εξουσία, γνώση, χρόνος και υγεία. Αποτυπώνει επίσης την κατάσταση που επικρατεί στην Ευρώπη των 28 σε σχέση με τη βία κατά των γυναικών. Όπως ίσως θα διαβάσατε τις τελευταίες ημέρες, η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στην τελευταία θέση της κατάταξης. Την τελευταία.

Δεν θα σας μιλήσω εκτενώς για τα νούμερα της έρευνας. Θέλω να μοιραστώ, όμως, μαζί σας ένα, αυτό στο οποίο έχουμε (και όλες οι χώρες σχεδόν έχουν) τη χαμηλότερη βαθμολογία μας, γιατί το συγκεκριμένο, στη γλωσσική του απλότητα, κρύβει ένα σημαντικό κλειδί για να καταλάβουμε πώς βρεθήκαμε τόσο χαμηλά και τι θα μπορούσαμε να κάνουμε γι’ αυτό. Στον τομέα Power (=δύναμη, εξουσία) των γυναικών, η Ελλάδα βαθμολογείται με 24,3 στα 100.

Το νούμερο αυτό έχει αυξηθεί, από την τελευταία έκθεση του EIGE, για την Ελλάδα, κυρίως λόγω των ποσοστώσεων που ισχύουν πλέον στο πεδίο της πολιτικής/νομοθετικής εξουσίας. Πέραν τούτου, όμως, στις επιχειρήσεις, τους θεσμούς, τον αθλητισμό και άλλα κέντρα εξουσίας της χώρας, οι γυναίκες δεν έχουν εξουσία. Δεν έχουν δύναμη να πάρουν αποφάσεις που θεωρούν ότι είναι για την πρόοδο όλων μας.

Τι σημαίνει, όμως, δύναμη; Ποιοι και ποιες είναι δυνατοί; Τι είναι αυτό που μας κάνει λιγότερο ή περισσότερο δυνατούς; Κι επίσης, πώς σχετίζεται η δύναμή μας με την ισότητα; Είναι πιο εύκολο να είσαι ίσος ή ίση αν έχεις δύναμη; Ή έχεις περισσότερη δύναμη όταν είσαι ίσος;

Σε μια πρόσφατη παρουσίαση βιβλίου που συνδιοργάνωσε το Women On Top, μία από τις συμμετέχουσες μοιράστηκε ότι πιστεύει πως αν έχεις δύναμη μπορείς να κάνεις τα πάντα. Αν μία γυναίκα θέλει να γίνει συγγραφέας, μπορεί να σηκώνεται στις 4 τα ξημερώματα, να γράφει ως τις 6 και μετά να μαγειρεύει και να ετοιμάζει τα παιδιά της για το σχολείο. Και ξέρω ότι αυτή η περιγραφή, της γυναίκας που διαπρέπει παρά τα εμπόδια και τις ανισότητες, ταιριάζει με αυτό που έχουμε πολλές και πολλοί στο νου μας ως ορισμό της δύναμης.

Από την άλλη, δεν θα περίμενε κανείς από έναν άντρα που θέλει να γίνει συγγραφέας να σηκώνεται στις 4 το πρωί για να γράψει και να ετοιμάσει μετά τα παιδιά, σωστά; Οπότε κάτι λείπει για μένα από αυτή την περιγραφή, κι όσο προσπαθούσα να το βρω, ερχόταν ξανά και ξανά στο μυαλό μία φράση της Brene Brown, μιας συγγραφέα που ίσως γνωρίζετε από τη δουλειά της γύρω από την ηγεσία: Courageovercomfort. Βάλε το θάρρος πάνω από τη βολή σου.

Και αναρωτιόμουν μήπως η δύναμη είναι αυτό. Η ισότητα, όμως, τι είναι; Για το Index, η ισότητα είναι νούμερα. Και τα νούμερα είναι όντως σημαντικά. Για τις γυναίκες της Ελλάδας και της Ευρώπης, όμως, η ισότητα δεν είναι μόνο νούμερα.

Η ισότητα είναι μεγάλα πράγματα, όπως το να υπάρχουν γυναίκες στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας σου και στην κυβέρνηση της χώρας, και είναι και μικρά πράγματα, όπως το, αν φτάσεις κι εσύ εκεί, να μην είσαι η μόνη.

Η ισότητα είναι μικρά πράγματα, όπως το να πληρώνεσαι ένα ευρώ και όχι 87 λεπτά για κάθε ένα ευρώ που πληρώνεται ο άντρας συνάδελφός σου, όταν κάνεις δουλειά ίσης αξίας μ’ εκείνον. Και η ισότητα είναι μεγάλα πράγματα, όπως το να παίρνεις σύνταξη ισότιμη με του συντρόφου σου, και όχι κατά 25% χαμηλότερη, επειδή πληρωνόσουν 13 λεπτά λιγότερο σε όλη σου τη ζωή και επειδή για αρκετά χρόνια δεν δούλευες, καθώς είχες αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας της οικογένειάς σας.

Η ισότητα είναι μεγάλα πράγματα, όπως το να μην αναλαμβάνεις αναγκαστικά το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας του νοικοκυριού και της οικογένειάς σου. Και η ισότητα είναι μικρά πράγματα, όπως το να πιστεύει ο καθηγητής και οι γονείς σου ότι μπορείς να τα καταφέρεις στη ρομποτική εξίσου καλά ή και καλύτερα από τα αγόρια συμμαθητές σου.

Η ισότητα είναι επίσης μεγάλα πράγματα όπως το να ξέρεις ότι συμμετέχουν και γυναίκες στα όργανα που αποφασίζουν για το ποιες ασθένειες ή ποια κοινωνικά προβλήματα θα ερευνηθούν, έτσι ώστε να ερευνώνται επαρκώς και τομείς όπως η ενδομητρίωση ή οι γυναικοκτονίες, που επηρεάζουν τις ζωές εκατομμυρίων γυναικών στην Ελλάδα και στον κόσμο.

Η ισότητα είναι ιστορίες. Οι δικές μας ιστορίες, οι δικές σας ιστορίες. Οι ιστορίες που ζούμε και αφηγούμαστε μεταξύ μας. Αλλά όχι μόνο αυτές. Είναι και οι ιστορίες που δεν βλέπουμε. Αλλά κάποιες άλλες γυναίκες, κάποιοι άλλοι άνθρωποι, τις ζουν.

Αρκετοί (περισσότεροι απ’ όσοι θα έπρεπε και κυρίως γυναίκες) ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και πολλοί (κυρίως γυναίκες, επίσης) έχουν σοβαρές ιατρικές ανάγκες που δεν μπορούν να καλύψουν.

Γι’ αυτό έχουν σημασία και οι αριθμοί. Γιατί μας λένε τις ιστορίες που δεν μας αφηγείται κανείς. Και λένε τις δικές μας ιστορίες σε εκείνους που δεν τις ζουν. Γι’ αυτό θα ήθελα να μάθω και να μάθουμε όλες και όλοι απ’ έξω τους αριθμούς που δεν αναλύσαμε σε βάθος εδώ. Γιατί είναι σχετικά εύκολα να μιλάμε δημόσια ή ανώνυμα για τους ευγενείς μας στόχους.

Το δύσκολο είναι να αφήσουμε τη βολή μας και να έρθουμε αντιμέτωπες ακόμα και με δικούς μας ανθρώπους ή με ισχυρούς ανθρώπους όταν οι πράξεις τους ρίχνουν αυτά τα νούμερα ακόμα πιο χαμηλά ή τα διαιωνίζουν. Χρειαζόμαστε πολύ θάρρος γι’ αυτό.

Και για να το βρούμε, πρέπει να γνωρίζουμε τα νούμερα και να πιστεύουμε, με όλη μας την καρδιά, ότι κάθε φορά που βάζουμε το θάρρος πάνω από τη βολή του να είμαστε ανεκτικές και αόρατες ή του να ταιριάζουμε με το πρότυπο του μάτσο άντρα που δεν χάνει ευκαιρία να επιβληθεί, κάθε φορά που διεκδικούμε να πληρωθεί ισότιμα μία γυναίκα, κάθε φορά που δεν γελάμε με ένα σεξιστικό αστείο, κάθε φορά που επιτρέπουμε σε ένα κορίτσι να κάνει λάθος και να προσπαθήσει ξανά, ανεβάζουμε τη βαθμολογία και τη θέση όλων μας λίγο πιο ψηλά.

Αυτή είναι η δύναμή μας.

 

Η Στέλλα Κάσδαγλη είναι συνιδρύτρια του Οργανισμού για την Επαγγελματική Ενδυνάμωση των Γυναικών Women On Top.