Ένα από τα πρώτα πράγματα που μαθαίνουν πολλά κορίτσια στο Νεπάλ είναι ότι είναι βρώμικα. Ειδικά στις φτωχές περιοχές όπου δουλεύει η ActionAid.
Όλα ξεκίνησαν από έναν ινδουιστικό μύθο, αυτόν του Devraj Indra, Βασιλιά του Παραδείσου, που μια μέρα θύμωσε και σκότωσε έναν σημαντικό Βραχμάνο. Ο φόνος αυτός είχε ως αποτέλεσμα ο Devraj Indra να θεωρηθεί αμαρτωλός από τους υπόλοιπους κατοίκους του παραδείσου, γεγονός που τον ντρόπιασε τόσο που έφυγε κι άρχισε να κρύβεται. Όμως, η απουσία του βασιλιά οδήγησε σε αναρχία και χάος στον Παράδεισο. Έτσι, οι θεοί και οι θεές πήγαν στον αρχιερέα και του ζήτησαν να συγχωρέσει την αμαρτία του Devraj Indra. Ο αρχιερέας μετέφερε την αμαρτία στο αφρίζον νερό, σε δέντρα που παράγουν κολλώδεις ουσίες όπως το ρετσίνι και στην έμμηνο ρήση της γυναίκας. Έτσι η αμαρτία ξεπλύθηκε, ο Βασιλιάς επέστρεψε και η ειρήνη αποκαταστάθηκε.
Θέατρο δρόμου για την εκπαίδευση των κοινοτήτων
Όπως φαντάζεστε θα είναι μάλλον αδύνατον να βρει κανείς ανθρακούχο νερό σε αυτά τα μέρη… Μικρό το κακό, θα μου πείτε. Το κόστος, όμως, για τις γυναίκες είναι πολύ μεγάλο. Στο δυτικό Νεπάλ, όταν οι γυναίκες είναι αδιάθετες και όταν είναι έτοιμες να γεννήσουν θεωρούνται τόσο βρώμικες, που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το σπίτι τους και να μείνουν σε μια καλύβα έξω από το χωριό. Η καλύβα αυτή λέγεται chaupadi κι από εκεί παίρνει το όνομά του και το έθιμο.
Δεν επιτρέπεται να μείνουν στο σπίτι τους γιατί θα το μολύνουν. Οι θεοί θα θυμώσουν, τα σπαρτά τους θα καταστραφούν και οι αγελάδες τους θα αρρωστήσουν. Έτσι, πρέπει να μένουν σε καλύβες μακριά από το χωριό, να μην έρχονται σε επαφή με τους άνδρες, να μην αγγίζουν τη σοδειά, να παίρνουν νερό μόνο από συγκεκριμένες πηγές και να πλένονται οι ίδιες και τα ρούχα τους σε συγκεκριμένα μέρη, να μην πίνουν γάλα και να μην τρώνε οτιδήποτε άλλο παρά αζύμωτο ψωμί και αλάτι. Εξυπακούεται ότι δεν επιτρέπεται να συμμετέχουν σε οποιαδήποτε κοινωνική εκδήλωση.
Τα κορίτσια αισθάνονται τόσο άσχημα από τον τρόπο που τους συμπεριφέρονται οι δάσκαλοι και οι συμμαθητές τους που δεν πηγαίνουν σχολείο όσο είναι αδιάθετα και τελικά πολλά από αυτά το εγκαταλείπουν.
Γυναίκες έξω από μια καλυβα Chaupadi
Οι καλύβες όπου μένουν δεν έχουν ούτε τα βασικά που διαθέτουν τα υπόλοιπα σπίτια και έτσι γυναίκες πεθαίνουν από το κρύο και έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αρρωστήσουν κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην καλύβα. Κινδυνεύουν από επιθέσεις από άγρια ζώα και φίδια, αλλά και από σεξουαλικές επιθέσεις. Έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να χάσουν το παιδί τους κατά την κύηση και να έχουν επιπλοκές κατά τον τοκετό. Και φυσικά λιποθυμούν εξαιτίας της αναιμίας από την έλλειψη τροφής.
"Η πεποίθηση ότι οι γυναίκες είναι μιάσματα είναι τόσο βαθιά που ξεπερνά τα ένστικτά. Τον Ιανουάριο 2011 στην επαρχία Achham, ένα 11χρονο κοριτσάκι έχασε τη ζωή του από διάρροια επειδή οι γονείς του δεν το πήγαν στο γιατρό γιατί φοβόντουσαν να το αγγίξουν, καθώς είχε περίοδο."
Το έθιμο δεν είναι πια νόμιμο. Το 2008, η κυβέρνηση εξέδωσε κατευθυντήριες διατάξεις για την εξάλειψη της πρακτικής και ο νόμος για την ενδοοικογενειακή βία αναφέρει ποινές για όσους κάνουν διακρίσεις στο όνομα της κουλτούρας, της θρησκείας ή της παράδοσης. Όμως ο νόμος έχει πολλά κενά και εφαρμόζεται ελάχιστα.
Εκπαίδευση παραδοσιακών θεραπευτών
Η ActionAid ξεκίνησε από το 2009 να κάνει συστηματική δράση για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών και την εξάλειψη του εθίμου αυτού. Η εκπαίδευση είναι κλειδί και δεν γίνεται μόνο στις ίδιες τις γυναίκες, αλλά και σε ολόκληρη την κοινότητα και τους παραδοσιακούς θεραπευτές και τους θρησκευτικούς ηγέτες. Μέσω της εκπαίδευσης, της συζήτησης, της κινητοποίησης, του θεάτρου του δρόμου και της συμμετοχής του Τύπου, όλο και περισσότερες γυναίκες τολμούν να μην εφαρμόσουν το έθιμο.
Οι γυναίκες αυτές αποτελούν πρότυπα για όλες τις γυναίκες. «Πήγα στις συναντήσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και συζητήσαμε το έθιμο chaupadi» λέει η Silanga από την επαρχεία Baitadi. «Μάθαμε για το κακό που κάνει το chaupadi στην υγεία μας, την εκπαίδευση μας, την ελευθερία μας, την ασφάλειά μας. Μετά από αυτό τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν προς το καλύτερο. Στην αρχή φοβόμασταν όταν φεύγαμε από την καλύβα όταν είχαμε περίοδο, αλλά σύντομα καταλάβαμε ότι τίποτα κακό δεν συνέβαινε σε εμάς, στις οικογένειές μας, στα ζώα μας, στα σπαρτά μας. Δεν υπήρχε τιμωρία από τους θεούς ή τις θεές. Απλά είχαμε μεγαλώσει να πιστεύουμε αυτήν την ανοησία. Ήταν η πίεση από την κοινωνία. Τώρα πια δεν πηγαίνουμε στην καλύβα και τίποτα κακό δεν έχει συμβεί, δεν κάνει καμία διαφορά.»
«Το να τρέμεις την τιμωρία των θεών επειδή δεν πας στην καλύβα είναι ένα άχρηστο πιστεύω» συμφωνεί η Ramakala B.K. Και προσθέτει:
«Eάν θέλεις να δεις αλλαγή στους άλλους, ξεκίνα με τον εαυτό σου.»
Ο αγώνας τους δεν έχει τελειώσει. Υπάρχει ακόμα αρκετός δρόμος. Όμως, γυναίκες σαν αυτές δεν σας γεμίζουν κι εσάς ελπίδα;
Η ActionAid έχει αφιερώσει το μήνα Μάρτιο στις γυναίκες. Μάθε περισσότερα και στείλε μήνυμα στις γυναίκες του κόσμου στο: www.actionaid.gr/takeaction