Πώς συνδέεται η μετανάστευση με την κλιματική αλλαγή και τι σημαίνει τελικά «κλιματικός» πρόσφυγας;
Η κλιματική αλλαγή συνδέεται με την αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, την αλάτωση του εδάφους, την ερημοποίηση της γης και τη λειψυδρία, οδηγώντας σε καιρικά φαινόμενα όπως είναι οι πλημμύρες, οι καταιγίδες και η ξηρασία.
Σύμφωνα με προσομοίωση που δημοσιεύτηκε στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, μέχρι το 2070 περίπου το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού θα εκτεθεί σε θερμοκρασίες, που αυτή τη στιγμή εντοπίζονται στο 0,8% της γης, σε σημεία όπως τα πιο καυτά μέρη της Σαχάρας.
Αν θεωρήσουμε ότι το σενάριο της ανόδου της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κατά 1ο C είναι σίγουρο, αυτό σημαίνει ότι περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι θα επηρεαστούν από ακραία ζέστη, ενώ στο χειρότερο σενάριο, η αύξηση της θερμοκρασίας στη γη αναμένεται να αγγίξει τους 7,5ο C.
Η αύξηση, λοιπόν, της θερμοκρασίας στη γη οδηγεί σε ακραία καιρικά φαινόμενα όπως αυτά που προαναφέρθηκαν, οδηγώντας πολλούς ανθρώπους τόσο στην ακραία φτώχεια λόγω ανεπάρκειας πόρων, όσο και στη δυσκολία διαβίωσης στον τόπο τους λόγω κλιματικών καταστροφών, αναγκάζοντάς τους έτσι να μετακινηθούν προς ασφαλέστερα εδάφη.
Οι πρόσφυγες ή μετανάστες εξαιτίας του κλίματος, είναι ουσιαστικά περιβαλλοντικοί μετανάστες, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Το 2018, η Παγκόσμια Τράπεζα υπολόγισε ότι η Λατινική Αμερική, η υποσαχάρια Αφρική και η Νοτιοανατολική Ασία θα παράξουν 143 εκατομμύρια περισσότερους μετανάστες του κλίματος έως το 2050, ενώ η Νοτιοανατολική Ασία, θα χάσει το 1,8% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της.
Το τεράστιο πρόβλημα που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή, ειδικά στις φτωχότερες χώρες εγείρει την ανάγκη για δράση σε πολλά επίπεδα.
Το πρόγραμμα
Στο σημείο αυτό έρχεται το νέο πρόγραμμα της ActionAid με τίτλο “End Climate Change, Start Climate of Change”, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος DEAR, με στόχο να ενημερώσει και να εκπαιδεύσει νέους και νέες σε 13 χώρες στην Ευρώπη για τη σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με τη μετανάστευση, κινητοποιώντας παράλληλα τους ανθρώπους για αλλαγή του τρόπου ζωής και διεκδικώντας νέες αναπτυξιακές πολιτικές.
Στο πρόγραμμα αυτό συμμετέχουν 16 ευρωπαίοι εταίροι, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, πανεπιστημίων και ΜΚΟ, που έχουν ως κοινό στόχο να ενώσουν τις δυνάμεις τους με σκοπό να πετύχουν την κινητοποίηση για δράση για το κλίμα.
Άξονες δράσης
Πώς, όμως, θα έρθει η αλλαγή; Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, όλοι οι εταίροι σε συνεργασία, θα πραγματοποιήσουν έρευνες και συζητήσεις σε σχολεία και πανεπιστήμια, καθώς και μια πανευρωπαϊκή εκστρατεία επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης, που θα απευθύνεται σε νέους ηλικίας μεταξύ 16 και 35 ετών, μαζί με πρωτοβουλίες άσκησης θεσμικής πίεσης σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Απώτερος σκοπός του προγράμματος είναι οι νέοι και νέες στην Ευρώπη, να κατανοήσουν τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην κλιματική αλλαγή και τη μετανάστευση των ανθρώπων.
Στόχος είναι με όχημα τη γνώση, να ευαισθητοποιηθούν, να αλλάξουν τις συνήθειές τους και τελικά να αναλάβουν δράση, ενημερώνοντας άλλους ανθρώπους και διεκδικώντας αναπτυξιακές πολιτικές για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη και των επιπτώσεων αυτής σε ευάλωτες περιοχές, οδηγώντας τελικά στη μετανάστευση.
Με δεδομένο ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη, λόγω των έκτακτων φαινομένων καταστρέφει τις σοδειές στις αγροτικές περιοχές ενώ καθιστά τη γη μη καλλιεργήσιμη και τον βιοπορισμό πολλές φορές αδύνατο για τους κατοίκους αυτών των περιοχών, στο πλαίσιο του προγράμματος διεξάγεται έρευνα σε 4 χώρες και συγκεκριμένα στην Καμπότζη, στην Αιθιοπία, στην Κένυα και στη Γουατεμάλα, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, με σκοπό να αναλυθούν σε βάθος και από επιστημονική πλευρά οι λόγοι που οδηγούν τους ανθρώπους στη μετανάστευση.
Συνήθως οι περιοχές που πλήττονται από ακραία καιρικά φαινόμενα είναι πολύ φτωχές, με αποτέλεσμα να υπάρχει χαμηλή ικανότητα προσαρμογής στις προκλήσεις που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή και μεγάλη ανάγκη ανάπτυξης πολιτικών και στρατηγικών, ώστε οι κοινότητες να γίνουν πιο ανθεκτικές στις κρίσεις, να μπορούν να αντιμετωπίσουν τα έκτακτα φαινόμενα και τελικά να βιοποριστούν.
Οι αποτελεσματικές λύσεις μπορούν να έρθουν μόνο μέσα από τη συνεργασία, την ενημέρωση, την εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών και την ενδυνάμωση, ώστε τελικά να «μην μείνει κανένας πίσω», που είναι και το μότο του προγράμματος "End Climate Change, Start Climate of Change”.
Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αναπτυξιακής Εκπαίδευσης (DEAR) με την υποστήριξη του BIC Foundation. Η υλοποίησή του ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2020 και αναμένεται να διαρκέσει τρία χρόνια.