Από τις παρέες των παιδικών μας χρόνων μπορούμε να ανακαλέσουμε πολλές στιγμές, όπου οι γνώμες για την επιλογή του παιχνιδιού διχάζονταν και τη λύση έδινε η γνωστή διαδικασία της ανάτασης του χεριού: ‘όποιος θέλει κρυφτό, να σηκώσει χέρι- όποιος θέλει κυνηγητό να σηκώσει χέρι’ και η αντιδικία έληγε (τις περισσότερες φορές) με την καταμέτρηση των ψήφων. Χωρίς και οι ίδιοι να το συνειδητοποιούμε, λοιπόν, είχαμε μυηθεί εξ απαλών ονύχων στις δημοκρατικές διαδικασίες και στη δύναμη της πλειοψηφίας.
Πιο συνειδητά πια, από τις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού συμμετείχαμε με ενθουσιασμό και έντονο ενδιαφέρον στις εκλογικές διαδικασίες των πενταμελών των τμημάτων κι έπειτα και των δεκαπενταμελών, θεωρώντας την ημέρα των εκλογών ξεχωριστή μέρα στο σχολικό ημερολόγιο, μέρα που κανείς δεν ήθελε να λείπει. Τις αρμοδιότητες και τις ευθύνες των αιρετών μας μπορεί να μην τις ξέραμε επακριβώς, μπορεί η ψήφος μας να είχε συναισθηματικό πρόσημο (ο κολλητός/ο ωραίος/ο κουλ), ωστόσο αντιμετωπίζαμε το θέμα με ευλάβεια και σοβαρότητα, θεωρούσαμε την ψήφο αναφαίρετο δικαίωμα, το οποίο ήμασταν διατεθειμένοι να διεκδικήσουμε με κάθε τρόπο.
Μεγαλώνοντας, η σχέση μας με τις εκλογικές διαδικασίες άρχισε να γίνεται αντιστρόφως ανάλογη της ηλικίας μας, της εμπειρίας μας και της σοβαρότητας της περίστασης. Το πάθος με το οποίο θα διεκδικούσαμε μια ψήφο στο δίλλημα κρυφτό ή κυνηγητό, φαίνεται να μας έχει εγκαταλείψει εν όψει του διλλήματος για το ποιος θα αποφασίζει για τις ζωές μας. Παιδικός ενθουσιασμός που φθίνει με την ωρίμανση, θα μου πεις. Απογοήτευση από τα πολιτικά πράγματα και πρόσωπα, θα μου πεις. Πεποίθηση ότι με την ψήφο μας δεν μπορούμε να αλλάξουμε τίποτα, θα υποστηρίξεις (φυσικά, αν με την ψήφο μπορεί να μην αλλάζουμε τίποτα, με τη μη ψήφο αυτό είναι το μόνο σίγουρο). Η αποχή είναι εκδήλωση διαμαρτυρίας, ακούς συχνά, μολονότι η ίδια η θέσπιση του δικαιώματος της ψήφου προέκυψε ως το απόλυτο μέσο έκφρασης της επιθυμίας, της διαμαρτυρίας, της επιλογής.
Δουλεύοντας στην ActionAid, δεν μπορώ να μην κάνω τον συνειρμό με ιστορίες ανθρώπων και κοινοτήτων ολόκληρων που διεκδίκησαν, διακυβεύοντας και τη σωματική τους ακεραιότητα, το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Γυναίκες όπως κι εκείνες στο χωριό Lere στη Νιγηρία, που κατάφεραν, όχι μόνο να ψηφίσουν στις τοπικές εκλογές, αλλά και να εκλέξουν γυναίκα στο τοπικό συμβούλιο, ελπίζοντας ότι έτσι θα ξημερώσει μια νέα μέρα για τις γυναίκες που μέχρι πρότινος τους απαγορευόταν ακόμα και να κάθονται κοντά στους άνδρες. Ή όπως η Kasue από την Γκάνα που, μολονότι ζει σε καταυλισμό μαγισσών και θα έλεγε κανείς ότι δεν έχει να περιμένει πολλά από τη ζωή της, εκείνη επιμένει να ψηφίζει, νιώθοντας ίσως έτσι ότι η ζωή της έχει ακόμα αξία. Τα παραδείγματα πάμπολλα και οι σκέψεις που προκαλούν ποικίλες. Μεγάλο ποσοστό των κυβερνήσεων στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου είναι αποδεδειγμένα διεφθαρμένο κι έχει κυβερνήσει εις βάρος των πολιτών. Ο έλεγχος των κυβερνήσεων αυτών από τα ισχυρά συμφέροντα είναι κοινό μυστικό, άρα και η ελπίδα να επηρεάσουν οι πολίτες με την ψήφο τους το μέλλον τους ακόμα πιο περιορισμένη. Παρόλα αυτά επιμένουμε να τους εκπαιδεύουμε στις αρχές τις δημοκρατίας, να τους προτρέπουμε να ψηφίζουν, ευαγγελιζόμενοι και πιστεύοντας και οι ίδιοι ακράδαντα ότι έτσι θα αλλάξει ο κόσμος.
Τι συμβαίνει λοιπόν στις ανεπτυγμένες κοινωνίες και ο κόσμος παραιτείται αμαχητί από ένα δικαίωμα που κατοχύρωσε με φόρο αίματος; Γιατί να θεωρούμε ότι η ψήφος μας είναι πιο αδύναμη από την ψήφο ενός πολίτη που ανήκει σε κατώτερη κάστα στην Ινδία ή μιας γυναίκας στην Παλαιστίνη; Είναι άραγε το φυσικό ξεθώριασμα πραγμάτων που θεωρούμε πια κεκτημένα και κατ’ επέκταση δεδομένα; Πολλές φορές η αποχή της κοινωνίας μας από τα πολιτικά πράγματα με κάνει να νιώθω ότι είμαστε μια γερασμένη κοινωνία. Μια κοινωνία που δεν έχει να περιμένει πια πολλά και εγκαταλείπεται με μοιρολατρική διάθεση στο έλεος της συγκυρίας. Μια κοινωνία που γερνάει πρόωρα, ξεχνώντας πώς είναι να συμμετέχεις στο παιχνίδι, πώς είναι να σηκώνεις το χέρι και να φωνάζεις με όλες σου τις φωνητικές χορδές ‘κρυφτό!’ και μετά να παίζεις με την ίδια χαρά κυνηγητό, αφού αυτό αποφασίσαν οι πολλοί.
Θα ευχηθώ, λοιπόν, το οξύμωρο: στο πρώτο δικαίωμα που αποκτάμε με το πέρασμά μας στην ενήλικη ζωή, ας βάλουμε όλη την παιδική μας αισιοδοξία, τη λαχτάρα για συμμετοχή, την μαχητικότητα, τη διεκδίκηση. Άλλωστε, ‘γερνάμε επειδή σταματάμε να παίζουμε-δεν σταματάμε να παίζουμε επειδή γερνάμε’. Ας ασκήσουμε, λοιπόν, όλοι το δικαίωμα αυτό και μετά ας πάμε να παίξουμε!