«Ναι, πάλι για τη βία κατά των γυναικών θα μιλάμε»

Μαρία Μουρτζάκη -Υπεύθυνη Έρευνας και Θεσμικής Πίεσης

Η 25η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Δυστυχώς, παρά τα ανησυχητικα στοιχεία που έρχονται διαρκώς στη δημοσιότητα από όλο τον κόσμο, όταν μιλάμε για τη βία κατά των γυναικών, η αμφισβήτηση είναι μία από τις πρώτες αντιδράσεις που μπαίνουν στη συζήτηση. «Δε δέχονται βία μόνο οι γυναίκες», «Πάλι για τη βία κατά των γυναικών μιλάμε;», «Αν μιλάμε για τη βία κάνουμε τις γυναίκες να μοιάζουν αδύναμες», «Μα κι αυτή, τα θελε», «Το προκάλεσε. Αν καθόταν ήσυχη τίποτα δε θα συνέβαινε», «Κάτι θα του έκανε κι αυτή, δεν μπορεί να τη χτύπησε χωρίς λόγο» και πολλά άλλα  λέγονται σε συζητήσεις που προσπαθούν χωρίς κανέναν απολύτως λόγο να αποδείξουν ποιος πονάει περισσότερο σε ένα βίαιο περιστατικό. Ο θύτης ή το θύμα; 

Προφανώς, όταν αναφερόμαστε σε έμφυλη βία, εννοούμε εκείνη που ασκείται εναντίον κάποιου λόγω του φύλου του. Και οι άνδρες και οι γυναίκες μπορούν να γίνουν θύματα βίας. Τι λένε όμως οι αριθμοί; Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 1 στις 3 γυναίκες θα βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή της σωματική ή σεξουαλική βία. Στην Ευρώπη, 1 στις 5 γυναίκες άνω των 15 ετών θα βιώσει σεξουαλική βία κάποια στιγμή, συνήθως από κάποιον σύντροφο ή το σύζυγό της. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις το 52% των γυναικών που βρίσκονται σε σχέση μπορούν να λάβουν αποφάσεις για την αντισύλληψη, τις ερωτικές τους σχέσεις και τη φροντίδα της υγείας τους. Σήμερα πάνω από 750 εκατομμύρια κορίτσια παντρεύονται πριν κλείσουν τα 18, ενώ 200 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποβληθεί σε ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων 1 στις 2 γυναίκες , το 2012, σκοτώθηκε από το σύντροφό της ή από κάποιο μέλος της οικογένειάς της, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό σε παρόμοιες συνθήκες στους άντρες ανέρχεται στον 1 στους 20.  Το 71% των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων σε όλον τον κόσμο είναι γυναίκες από τις οποίες 3 στις 4 υπόκεινται σε σεξουαλική εκμετάλλευση. Σε γενικές γραμμές, η βία κατά των γυναικών είναι ο βασικότερος λόγος πρόκλησης θανάτου και αναπηρίών σε γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία, της οποίας η επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερεία των γυναικών συγκρίνονται με εκείνες του καρκίνου. 

Η βία, λοιπόν, δεν κάνει διακρίσεις με βάση το φύλο, τη θρησκεία, την εθνικότητα, τις πολιτικές πεποιθήσεις, το μορφωτικό ή κοινωνικoοικονομικό επίπεδο. Όλοι μπορούν να δεχθούν βία από κάποιον που έχει «μάθει» να τη χρησιμοποιεί για να επιβάλλεται στους άλλους στη δουλειά, στην οικογένεια ή στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Όταν κανείς δεν τους σταματά, η βία μαθαίνεται από γενιά σε γενιά με καταστροφικά αποτελέσματα που κάποια στιγμή καταλήγουν να αμφισβητούν την  ίδια την ύπαρξη της βίας ακόμα και όταν αυτή συμβαίνει ακριβώς δίπλα μας.

Για το σκοπό αυτό, και προκειμένου να αποδώσουμε στην ημέρα τη σημασία που πρέπει, η ActionAid σε νέα έρευνά της για τη βία στην οικογένεια τονίζει την ανάγκη για περισσότερη εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αν εκπαιδευτούν σωστά οι επόμενες γενιές, θα υπάρξει μεγαλύτερη ελπίδα για σεβασμό προς τους άλλους. Προς το παρόν, όταν κάποιος χρειάζεται τη βοήθειά μας, ας τη δίνουμε χωρίς ερωτήσεις. Το Ευρωβαρόμετρο του 2015 έδειξε πως το 34% των κατοίκων της χώρας γνωρίζει κάποια γυναίκα που έχει υποστεί έμφυλη βία, στο (φιλικό, συγγενικό) περίγυρο ή στη γειτονιά. Η αντίδρασή μας μπορεί να σώσει τη ζωή κάποιας γυναίκας ή κάποιου παιδιού ή όποιου άλλου βρίσκεται σε ανάγκη απλώς δείχνοντας ενδιαφέρον. Όσο ρωτάμε γιατί μια γυναίκα δεν αντιδρά στη βία που δέχεται και υπονοούμε πως εκείνη φταίει γι’ αυτήν, χωρίς να κάνουμε κάτι περισσότερο, τόσο θα γινόμαστε ο λόγος για τον οποίο τέτοια περιστατικά δε θα καταγγέλλονται ποτέ.